Coś się kończy, coś się zaczyna. 7 ciekawostek o sylwestrze i Nowym Roku

#1. Kiedy jest Nowy Rok

Świętowanie Nowego Roku ma długą tradycję, sięgającą 4 tysięcy lat wstecz. Pierwsze obchody miały miejsce prawdopodobnie w Mezopotamii, 2 tys. lat p.n.e., i nie przypadały bynajmniej na 1 stycznia. Tę datę jako początek roku wybrano dopiero za czasów imperium rzymskiego, w 153 r. p.n.e. Sami Rzymianie pierwotnie świętowali 1 marca, dopiero później decydując się na „przeniesienie” święta o dwa miesiące wstecz.

Oczywiście 1 stycznia nie jest datą obowiązującą na całym świecie. Chiński Nowy Rok przypada między 21 stycznia a 20 lutego. Muzułmański Nowy Rok także przypada w różne dni – np. 30 lipca 2022 i 19 lipca 2023, w pierwszy dzień miesiąca muharram.

#2. 26 godzin świętowania

Nie wszędzie na Ziemi Nowy Rok zaczyna się w tym samym momencie – i nie chodzi tu już o miejsca, w których stosuje się inne kalendarze. Chodzi o podział na strefy czasowe. Jako pierwsi mogą więc świętować mieszkańcy Kiribati, u których północ ma miejsce jeszcze przed naszym południem, a więc – licząc według „naszego czasu” – o 11 rano. Następnie do Kiribati dołącza Nowa Zelandia, Fidżi, Australia…

Na samym końcu, a więc kiedy my zaczynamy powoli budzić się do życia już w Nowym Roku, swoją północ świętują mieszkańcy Samoa Amerykańskiego (według naszych zegarków – południe 1 stycznia) oraz – jeszcze później – Dalekich Wysp Mniejszych Stanów Zjednoczonych (godzina 13, 1 stycznia). Dopiero wtedy można uznać, że na całej Ziemi zaczął się oficjalnie Nowy Rok.

#3. Postanowienia dawniej i dzisiaj

Noworoczne postanowienia to kolejny z elementów o jakże długiej tradycji – sięgającej Mezopotamii. Jakie konkretnie plany wówczas robiono, trudno powiedzieć. Łatwiej mówić o współczesnych. Wiele osób obiecuje sobie rzucenie palenia, ograniczenie picia, zmianę pracy czy więcej czasu dla siebie. Charakterystycznym jednak motywem przewodnim noworocznych postanowień jest zadbanie o formę fizyczną, czyli ćwiczenia.

W 2020 r. zrobiono badanie, z którego wynikało, że 30% ankietowanych zamierza zrobić postanowienia i co drugi z nich jako swój najważniejszy cel obiera właśnie ćwiczenia. Nacisk na kondycję – choćby jedynie teoretyczny, bez przełożenia na praktykę – pojawił się mniej więcej w połowie XX wieku, kiedy badania pokazały, że wybrane testy sprawnościowe „oblewa” niemal 58% dzieci w Ameryce, a w Europie zaledwie 8%. Amerykanie zaczęli ćwiczyć, zaczęła się moda… i dzisiaj siłownie mamy niemal na każdym rogu.

#4. Noworoczna choinka w Holandii

W różnych miejscach na świecie panują różne zwyczaje związane z Nowym Rokiem. Jednym z ciekawszych jest ten, jaki praktykowany był w Holandii (oczywiście nie wszędzie i nie przez wszystkich). Był to zwyczaj, który nie tylko „pozwalał” na powitanie Nowego Roku, ale też rozwiązywał problem tego, co zrobić ze świątecznym drzewkiem.

Z okazji końca starego i początku Nowego Roku palono więc choinki – wspólnie, na im większych stosach, tym lepiej. Symbolizujące to, co zostaje z tyłu, choinki palono, w ich miejsce pojawiały się zaś sztuczne ognie – jako symbol nadchodzącego nowego. I tak to się wszystko tradycyjnie odbywało… choć dzisiaj istnieje wiele może mniej spektakularnych, ale za to bezpieczniejszych sposobów na pozbycie się świątecznego drzewka.

#5. Kula na Times Square

Jeżeli nie panują akurat żadne obostrzenia, jedna z najbardziej hucznych noworocznych imprez odbywa się w Nowym Jorku, na Times Square. Jej nieodłącznym elementem jest opuszczanie kuli, które zaczyna się na 10 minut przed północą, a kończy gromkim odliczaniem ostatnich sekund. Nowojorski zwyczaj sięga 1907 roku, natomiast – jako sama idea – jest nieco starszy i wywodzi się z Anglii.

Już w 1833 r. na szczycie obserwatorium w Greenwich zamontowano kulę, która opuszczana była codziennie punktualnie o godzinie 13. Według tego wskazania kapitanowie statków regulowali własne przyrządy nawigacyjne. Zwyczaj dość szybko się upowszechnił – początkowo praktyczny, później już bardziej symboliczny.

#6. Nowy Rok po japońsku

W wielu miejscach świętowanie nadejścia Nowego Roku upływa podobnie – na koncertach, odliczaniu, degustowaniu win musujących… Całkowicie inaczej rzecz przedstawia się w Japonii, w Oga w prefekturze Akita. Odbywa się tam Namahage czy też Oga no Namahage. W ramach tego zwyczaju dorośli przebierają się za przypominającego demona boga (Namahage), a następnie… straszą małe dzieci.

To traumatyczne doświadczenie ma je zachęcić do tego, by w kolejnym roku zachowywały się posłusznie wobec swoich rodziców. Wpuszczeni do domu „aktorzy” krzyczą i nawołują, aż wreszcie dają się obłaskawić gospodarzowi – często za cenę ciastka i sake. Potem składają modły w intencji szczęścia danej rodziny i nie pozostaje nic innego, jak leczyć stres pourazowy.

#7. Najzimniejszy festiwal na Ziemi

Jeżeli ostatnie, o czym marzysz, to noworoczny wyjazd do Zakopanego, i nieszczególnie przemawia do Ciebie perspektywa ataku serca w Japonii, prawdopodobnie zainteresuje cię ta alternatywa. Niestety nie jest jednak powszechnie dostępna – bo uczestnicy Icestock ograniczają się do personelu McMurdo Station i Scott Base. Tak, mowa o stacjach badawczych na Antarktydzie.

W 1989 r. pracownikom amerykańskiej misji zamarzył się festiwal na miarę Woodstocku. I tak co roku w Nowy Rok – lub sobotę jemu najbliższą – odbywa się Icestock, a podczas niego występy naprędce formowanych zespołów muzycznych, zabawa i ogólna sielanka – wszystko to w szczycie antarktycznego lata, więc co bardziej rozochoconym zdarza się nawet… zdjąć rękawiczki.