5 najlepszych horrorów lovecraftowskich

#1. Zew Cthulhu (2005)

Młody mężczyzna przeglądając zapiski swego wujka, odkrywa przerażającą historię kultu czczącego pradawnych bogów. Historię, która przywiodła wielu ludzi w najlepszym wypadku do szaleństwa, w najgorszym do śmierci.

Już jako małolat, gdy czytałem opowiadanie „Zew Cthulhu”, wiedziałem, że dobra ekranizacja tego opowiadania jest niemożliwa do nakręcenia. Bo to nie sama historia czy warstwa wizualna są tu najważniejsze, a klimat, tak specyficzny dla Samotnika z Providence. W 2005 roku młody zespół filmowców amatorów pokazał, jak bardzo się myliłem.

Ich dzieło „The Call of Cthulhu” zostało nakręcone w stylu filmów z lat 20. Obraz jest nieostry, rzecz jasna czarno-biały i nieco rozmyty. Nakręcony w formacie 4 do 3 tak jak niedawne „The Lighthouse” Eggersa. Aktorstwo jest mocno teatralne, przerysowane, aktorzy noszą wyrazisty makijaż, wszystkie dialogi prezentowane są na planszach niczym w kinie niemym, a całość przywodzi na myśl niemiecki ekspresjonizm znany z takich klasyków jak „Nosferatu, symfonia grozy” czy „Gabinet doktora Caligari”.

Warstwa audiowizualna genialnie buduje klimat zakazanych kultów, przedwiecznym bogów i wszechogarniającego szaleństwa. Ekspresjonistyczne dekoracje skrytych całunem mgły moczarów, gdzie trafiają bohaterowie, by natknąć się na mroczny rytuał ku czci krwawych bogów, czy monolity i bazaltowe bloki cyklopowego miasta, gdzie historia ma swój finał, robią wrażenie, a całości przygrywa klasyczna muzyka z jednej strony wpadająca w ucho, a z drugiej wzbudzająca atmosferę niepokoju. Klimat grozy i osaczenia budowany jest efektywnymi kątami kamery oraz grą świateł i cieni.

Pod koniec seansu zobaczymy nawet samego Wielkiego Cthulhu w całej swej mackowatej okazałości, który został stworzony w jedyny sensowny sposób, czyli techniką poklatkową, która rewelacyjnie się wpisała w oldschoolową konwencję całości.

„The Call of Cthulhu” pokazał, jak dobrze młodzi filmowcy czują konwencję opowiadania Lovecrafta i wiedzą, jak je umiejętnie przenieść na taśmę filmową, łącznie z otaczającą je bluźnierczą atmosferą.

#2. Necronomicon (1993)

„Necronomicon” to antologia trzech opowieści osadzonych w świecie Lovecrafta. Pierwsza historia opowiada o nowym mieszkańcu starego domu, którego poprzedni właściciel postanowił ożywić swoją zmarłą rodzinę dzięki zaklęciom z Necronomiconu. Drugi segment opowiada historię młodej dziewczyny cierpiącej na rzadką chorobę, której rozwój może powstrzymać jedynie chłód. Kolejna historia jest o policjantce, która schodzi do tajemniczej jaskini w poszukiwaniu partnera, gdzie czeka ją koszmar nie z tego świata.

No dobra, nie jest to ekranizacja Lovecrafta, ale najbardziej lovecraftowski z filmów inspirowanych jego opowieściami i zawierający masę elementów, które każdemu fanowi Samotnika z Providence wydadzą się znajome.

Trzy opowieści są powiązane kolejną, w której Howard Phillips Lovecraft dostaje się do tajnego pomieszczenia w bibliotece strzeżonej przez pewien kult, by studiować Necronomicon i na jego podstawie spisać swe opowieści, których wizualizację widzimy w filmie.

Nie jestem fanem antologii, bo historie zwykle bywają za krótkie i wydają się często niekompletne i pospieszne, ale zważywszy, że tu mamy jedynie trzy historie, takie wrażenie podczas seansu „Necronomiconu” mi nie towarzyszyło i jestem z nich w pełni zadowolony.

Opowieści nie są na jedno kopyto, przedstawiają różne odsłony Lovecrafta. Mamy i historię o olbrzymim potworze z mackami, mamy chęć przedłużania życia tajemniczymi eksperymentami, mamy w końcu złowrogich obcych.

Wykonanie jest bardzo fajne, zaletami jest niezła, podniosła muzyka, dbałość o dekoracje i świetne, gumowe efekty specjalne, w szczególności bluźnierczych kreatur. Mimo że jest to film B-klasowy widać, że jakiś budżet jednak miał i każdy cent z niego został wykorzystany należycie.

Każdy fan Lovecrafta znajdzie tu elementy, za które lubi twórczość Samotnika z Providence: są tu i istoty z głębin, i macki wychodzące z twarzy, mroczne rytuały, bluźniercze księgi, zakazane eksperymenty medyczne, starożytne świątynie, prastarzy bogowie i obcy hodujący ludzkie mózgi. Jest tu po prostu wszystko.

#3. Wskrzeszony (1991)

Młoda kobieta Clair Ward wynajmuje prywatnego detektywa Johna Marcha, aby ten pomógł ustalić, co się stało z jej mężem Charlsem. Charles po odziedziczeniu starej posiadłości zaczął prowadzić tajemnicze eksperymenty i zachowywać się coraz dziwniej. Pewnego razu zniknął bez śladu. John wszczyna prywatne śledztwo, które doprowadza go do koszmaru, którego ludzki umysł nie jest wstanie ogarnąć.

„The Resurrected” z 1991, a po polsku „Wskrzeszony”, to ekranizacja opowiadania Lovecrafta pod tytułem „Przypadek Charlesa Dextera Warda” przeniesiona do współczesnych realiów.

Tytułowy Charles w odziedziczonej posiadłości odkrywa ukryty portret swojego dalekiego krewnego oraz jego zapiski. Jak się okazuje, krewny prowadził bluźniercze eksperymenty nad stworzeniem eliksiru nieśmiertelności. Ja to zwykle w horrorach bywa, chęć posiadania wiecznego życia niesie ze sobą przerażające konsekwencje.

Film ten jest stonowany i skupia się na śledztwie detektywa Marcha, w którym pomaga mu żona Charlesa, Clair. Razem odwiedzają posiadłość męża, rzeźnię, w której zamawiał mięso i krew zwierząt do swych eksperymentów, aż w końcu trafiają do jego laboratorium.

Nie ma tu wiele epatowania lovecraftowskimi potwornościami, ale gdy te się pojawią w trzecim akcie filmu, to są wykonane po mistrzowsku klasycznymi metodami. Potwory są stworzone kreatywnie, mięsiście i obleśnie.

„The Resurrected” cechuje się wciągającą fabułą, tajemniczym klimatem, niezłym aktorstwem i efektami specjalnymi. Polecam!

#4. Horror w Dunwich (1970)

Do małego miasteczka przybywa tajemniczy mężczyzna Wilbur Whateley, który w miejscowej bibliotece poszukuje bluźnierczego Necronomiconu. Uważa on, że Ziemię zamieszkiwały niegdyś starsze istoty i przy pomocy księgi chce je sprowadzić z powrotem. Przeszkodzić mu w tym chce miejscowy profesor. Wilbur zaprasza do swojej posiadłości jedną z bibliotekarek, która jeszcze nie wie, jakie okropieństwo czeka ją na miejscu.

„Dunwich Horror” to ekranizacja opowiadania Lovecrafta z 1970 roku pod tym samym tytułem. Producentem horroru jest słynny Samuel Z. Arkoff, który wyprodukował całą masę filmów klasy B.

Historia opowiedziana w filmie jest typowa dla Lovecrafta. Odludek z tajemniczą przeszłością przybywa do miasteczka nieopodal, aby zdobyć Necronomicon i za jego pomocą przyzwać nieopisane moce. Mamy tu cały arsenał motywów, jakich używał Samotnik z Providence, jak obowiązkowa biblioteka, w której przetrzymywana jest bluźniercza księga, szpital dla obłąkanych w Arkham, starożytny ołtarz ofiarny, czy mroczne domostwo skrywające przerażającą tajemnicę.

Fabuła podąża po nitce do kłębka, gdy profesor filozofii wszczyna prywatne śledztwo, by odkryć tajemnicę rodu Whateleyów. Trafia i do miejscowego archiwum, i do doktora, który odbierał przed laty porody, aby dowiedzieć się z jakiego powodu senior rodu Whateleyów został przed laty spalony żywcem przez rozwścieczony tłum.

Największym atutem „Dunwich Horror” jest warstwa wizualna. Nie zrozumcie mnie źle, nie ma tu żadnych wodotrysków i fajerwerków, ale film jest po prostu ładnie nakręcony i dobrze się na niego patrzy. Kompozycje kadrów są przemyślane, kolorystyka intensywna i drapieżna, ale opus magnum to sceny, w których ukazany jest atak monstrum. Arkoffa nie było stać na skonstruowanie wielkiej bestii, więc zamiast tego w scenach z jej udziałem użył rwanego montażu, dziwacznych kolorowych filtrów, niepokojących efektów dźwiękowych i krótkich przebitek na macki. I robi to robotę.

„Dunwich Horror” to jedna ze starszych ekranizacji prozy Lovecrafta, która wciąż ma kupę uroku i warto do niej co jakiś czas wracać.

#5. Castle Freak (2020)

Niewidoma Amerykanka wraz z chłopakiem przyjeżdżają do Albanii, gdyż kobieta odziedziczyła wielki, średniowieczny zamek po zmarłej matce, która oddała ją w dzieciństwie do adopcji. Para zamierza sprzedać budowlę wraz z zawartością, nie wiedzą jednak, że pośród jej mrocznych korytarzy czai się zdeformowany potwór.

„Castle Freak” to horror z 2020 roku nakręcony na podstawie opowiadania Lovecrafta „The Outsider”. Jest to jego kolejna ekranizacja po „Castle Freak” z 1995 roku w reżyserii Stuarta Gordona, ale oba filmy bardzo się różnią.
Wyprodukowała ją Fangoria, amerykański magazyn o horrorach, tak że możecie być pewni, że jest kumato.

Na fabułę składa się myszkowanie pary Amerykanów po klimatycznym zamku pełnym tajemnych przejść, komnat, posągów z mitologii Cthulhu. Zamku skrywającego mroczną tajemnicę z przeszłości. Pośród jego ścian czai się żądny krwi zdeformowany stwór.

Ale to nie wszystko, bo mamy tu także bluźniercze księgi (obowiązkowy Necronimocon), który studiować zaczyna kolega bohaterów, zakazane kulty, mroczne rytuały, macki oraz widok jednego z Wielkich Przedwiecznych w pełnej okazałości, co nie zdarza się zbyt często w kinie.

Aktorstwo jak na produkcję offową jest niezłe, charakteryzacja i efekty specjalne zarówno potworów, jak i sceny gore stoją na mistrzowskim poziomie, a historia z każdą minutą coraz bardziej wciąga. Druga połowa filmu to już 100% Lovecrafta w Lovecrafcie.

Elementy układanki zaczynają do siebie pasować, mroczna przeszłość łączy się z wydarzeniami teraźniejszymi, a nam pozostaje jedynie próbować pozostać przy zdrowych zmysłach.

Jest to pierwsza część dłuższego cyklu. Jeśli chciałbyś być na bieżąco, zapraszam do subskrypcji mojego kanału o horrorach https://www.youtube.com/c/horrorshowPL

Zestawienie to obejrzysz także na YouTubie: