(...) Pod koniec pierwszej wojny światowej na Śląsku wzmogły się tendencje separatystyczne. Powstał ruch, który dążył do ustanowienia wolnego państwa śląskiego (Freistaat Schlesien) znajdującego się w różnym stopniu zależności od silnych państw europejskich. Pomysł był inspirowany przez kręgi działaczy katolickiej partii Centrum oraz wielkich niemieckich przemysłowców i posiadaczy ziemskich. Nurt separatystyczny znajdował poparcie w przemysłowych i politycznych kołach angielskich, amerykańskich, czeskich i francuskich. Polska decyzja o nadaniu autonomii miała przeciwdziałać tendencjom separatystycznym zmierzającym do neutralizacji Górnego Śląska. Pierwsze działania na rzecz autonomii ze strony polskiej podjął 10 października 1919 roku minister przemysłu i handlu Ignacy Szczeniawski. Złożył on w Cieszynie zapewnienie na ręce lokalnych działaczy, że powstanie autonomiczne województwo śląskie. Strona polska reagowała także na działania Niemiec, które uchwaliły ustawę (14 października 1919 r.) o utworzeniu prowincji górnośląskiej z określonym stopniem samodzielności2.
O podziale Górnego Śląska zadecydować miał plebiscyt przewidziany w Traktacie Wersalskim (art. 88). W takiej sytuacji ustawa niemiecka z 14 października 1919 r. miała znaczenie propagandowe, miał to być atut skłaniający ludność do głosowania za przynależnością do państwa niemieckiego. Polska ustawa o nadaniu autonomii z 15 lipca 1920 r. była odpowiedzią na działania przeciwnika. Zatem sądzić należy, że autonomia miała polityczno – propagandowo – plebiscytową genezę. Specjaliści podają jeszcze inne czynniki mianowicie: przegrany plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu oraz kryzys w wojnie polsko – rosyjskiej. Dochodziło do tego wykształcone przez stulecia poczucie „śląskości” i pewnej odrębności. Na 164 posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego wymieniono trzy przyczyny ustanowienia autonomii na Śląsku: złą sytuację plebiscytową, odrębności prawno – polityczne Śląska oraz dążenia Ślązaków do uzyskania szerokiego samorządu. Kwestia plebiscytowa okazała się decydująca. Zlecenie sporządzenia statutu organicznego wyszło od Podkomisji Plebiscytowej Komisji Spraw Zagranicznych, opracowanie projektu ustawy powierzono Polskiem Komisariatowi Plebiscytowemu w Bytomiu. Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę o autonomii w brzmieniu projektu opracowanego przez Polski Komisariat Plebiscytowy. Pracami nad projektem ustawy kierował poseł Józef Buzek (otrzymał zlecenie 17 maja 1920 r.). Wojciech Korfanty powołał ośmioosobową Komisję Samorządową Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Projekt został przyjęty na posiedzeniu komisji 21 czerwca 1920 r. Projekt ustawy uchwalony został w Sejmie 30 czerwca 1920 r. Sama ustawa zawierająca statut organiczny przeszła większością głosów 15 lipca 1920 r. Ustawę wykorzystywała polska propaganda plebiscytowa3. (...)
Dalej:
https://historia.org.pl/2012/11/28/zarys-historii-autonomii-gornego-slaska/
