7 mitów na temat przeszłości, z którymi warto by się pożegnać

#1. Dinozaurów czar prysł

Wielkie i przerażające gady, na sam widok których współczesny człowiek gotów byłby zemdleć? Cóż, co bardziej wrażliwi faktycznie odpływali na Parku Jurajskim, ale filmowy wizerunek dinozaurów – wówczas uważany jeszcze za całkiem racjonalny – nie wytrzymał próby czasu. Obecnie naukowcy są zdania, że dinozaury w znacznie większym stopniu przypominały ptaki, nie gady. Miały pióra i wydawały ptasie odgłosy zamiast potężnego ryku. Trzeba jednak przyznać, że przez lata PR miały całkiem niezły.

#2. Jaskiniowcy na paleo

Jedzmy jak nasi przodkowie sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat, a wszystko będzie pięknie, wspaniale… Nic dziwnego, że przy takiej reklamie „dieta paleo” cieszy się taką popularnością. Owoce, warzywa, mięso, brak jakichkolwiek przetworzonych produktów. Brzmi doskonale – i samo w sobie nie ma wiele wspólnego z historyczną prawdą. Gdyby chcieć urealnić dietę paleo, trzeba by znacząco ograniczyć udział mięsa, zwiększyć udział warzyw i owoców – a także dodać szereg roślin, których dzisiaj nikomu nawet nie przyjdzie do głowy położyć na talerzu.

#3. Jakie praktyczne hieroglify

Pismo starożytnych Egipcjan? Hieroglify, no ba! Tysiące dowodów nie mogą się mylić – i się nie mylą… przynajmniej do pewnego stopnia. Otóż kaligrafowanie hieroglifów zajmuje kupę czasu, przez co jest to wyjątkowo niepraktyczna metoda. Dlatego hieroglify zachowywano na specjalne okazje, przypisując im nieomal magiczną moc. W codziennym życiu posługiwano się natomiast hieratyką, a później demotyką – znacznie prostszymi pismami o bardziej użytkowym, i użytecznym, charakterze.

#4. Ma się błyszczeć

Pożółkłe przez lata, przykryte piaskiem kamienne budowle, już na pierwszy rzut oka zdradzające nieuchronny upływ czasu – liczące tysiące lat egipskie piramidy miały pełne prawo już się pomarszczyć. Jest jednak przekonanie, obrazowane m.in. w filmach, że tak wyglądały zawsze, a to nieprawda. Początkowo wprost nie sposób było na nie patrzeć – bo biały wapień, wypolerowany na połysk, odbijał światło z taką intensywnością. Jeżeli więc dzisiaj np. piramida Cheopsa robi wrażenie, to warto spróbować wyobrazić sobie, jak wyglądała „za młodu”.

#5. Zwrot z gladiatora

Nie ma to jak dobra walka na śmierć i życie, prawda? Starożytni rzymianie też tak twierdzili – przynajmniej jeśli wierzyć filmom i serialom osadzonym w historycznych (nie)realiach, opowiadających m.in. o walkach gladiatorów. Ci ginęli zdecydowanie rzadziej niż można by sądzić, a wszystko to z banalnego powodu. Wyszkolenie gladiatora zajmowało czas i kosztowało, przedwczesne uśmiercenie zawodnika oznaczało więc, że inwestycja nie miała szansy się zwrócić. Walczący musiał najpierw na siebie zarobić, a dobre praktyki biznesowe nie pozwalały mu umrzeć zbyt szybko.

#6. Higieniczny jak rzymianin

Rurociągi, akwedukty, łaźnie, kloaki – wygląda na to, że starożytni rzymianie, aby jeszcze przez chwilę pozostać w ich czasach, byli nad wyraz „rozwinięci higienicznie”. Dbali o siebie w sposób, jakiego mogliby pozazdrościć nawet ludzie w późniejszym przecież średniowieczu. Rzeczywistość okazuje się mocno rozczarowująca. Archeolodzy dowiedli powszechnego występowania pasożytów, pcheł i wszy, chorób wszelkiego rodzaju i niedostatków. O postrzeganiu higieny przez rzymian najlepiej świadczy tzw. xylospongium – wielokrotnego użytku gąbka na kiju, którą wykorzystywano do podcierania się. Pomiędzy kolejnymi chętnymi po prostu moczono ją w wiadrze z wodą w celu „dezynfekcji”.

#7. Banda niziołków

Napoleon był niski, ale tak naprawdę to wcale nie, bo w jego czasach tak ogólnie ludzie byli niżsi. I w przeszłości też byli niżsi, więc o czym tu mowa. A mowa o niczym innym jak o mieszaninie półprawd i nieścisłości. Twierdzenie, że dawniej ludzie byli niższego wzrostu nie jest błędne, choć wypadałoby doprecyzować, co oznacza owo dawniej. Bo przeciętny wzrost człowieka, owszem, zmieniał się z czasem, ale to nie czas był czynnikiem decydującym. Znaczenie miała zamożność społeczeństwa, a co za tym idzie, warunki życia – im lepiej się człowiek odżywiał, tym przeciętnie wyższy rósł. Z czasem więc ludzie naprzemiennie i rośli, i kurczyli się.