Odpieprz się pan i nie pieprz bez sensu, bo w końcu pana ktoś opieprzy… Epoka Wielkich Odkryć Geograficznych pozostawiła niezatarte piętno na polskiej kuchni. Ale jeszcze większe chyba w naszym języku.

„Pieprz przyniósł Wieprz” – jak mówi przysłowie. Może i przyniosła go ta nasza rzeka, ale z daleka. Z bardzo daleka. Z Francji? Z Amsterdamu? Może i stamtąd, ale pieprz tam nie rośnie. Rośnie w ciepłych krajach. W Indiach. Wiedzieli o tym już starożytni.

Rzymski historyk Pliniusz Starszy w swej Historii naturalnej (I w. n.e.) trochę nam „pieprzy” o pieprzu: „Dziwić się trzeba, że go tak powszechnie używają. Inne bowiem artykuły nęcą przyjemnością, inne wabią kształtem: pieprz nie zaleca się ani jako owoc, ani jako jagoda, podoba się tylko dla samej goryczy, i tej u Indów szukamy. Któż był pierwszym, któremu się zachciało skosztować go w potrawach? Albo, któż po pierwszym skosztowaniu nie mógł się nim nasycić? Obydwa (pieprz i imbir) rosną w swoim kraju dziko, a jednakże kupujemy je, jak srebro i złoto, na wagę”.

A skoro pieprz pochodził aż z Indii, to był strasznie drogi. „Drogi jak pieprz” – mówiono, „zapłacić z pieprzem i solą” „pieprzna cena”. „Dawniej na ucztach bywało drogo, bo z pieprzem” – śpiewano po wsiach i dworach, a jedno ze staropolskich powiedzeń brzmiało” „Pieprzno i szafranno, moja mościa panno”. Pieprzu używano więc nieraz w danych wiekach zamiast pieniędzy. Nasz wybitny historyk i etnograf Zygmunt Gloger podaje w Encyklopedii staropolskiej ilustrowanej z 1903 r.: „W przywileju np. żydowskim z XIII w. powiedziano, że rzucający kamienie na szkołę żydowską winien karę opłacać grzywnami pieprzu.”. W średniowiecznej Anglii czarnym pieprzem można było zaś opłacać czynsz – tzw. czynsz pieprzony (peppercorn rent). A że dziś pieprz jest bardzo tani, to i peppercorn rent stał się bardzo niskim czynszem, takim „za symboliczną złotówkę”.

Kiedy potanieje? To długa historia... Jej początki sięgają właśnie epoki Wielkich Odkryć Geograficznych, ale apetyty rozbudzili już podróżnicy średniowieczni, którzy zostawili po sobie tłumaczone na kilka języków opisy dalekich krain. (...)

Dokończenie:
https://www.projektpulsar.pl/czlowiek/2174785,1,pieprz-przyniosl-wieprz-czyli-dlaczego-w-polsce-sie-pieprzy.read

A ja pamiętam piosenkę w wykonaniu (bodaj) Janowskiej z refrenem

... przetrze się czy się nie przetrze? -
to pytanie dręczy mnie.
Nie pieprz Piotrze wieprza pieprzem
bo zapieprzysz cały chlew ...

„Pieprzno i szafranno, moja mościa panno”

Na Amazonie jest fajny, kilkuodcinkowy serial pt. Boundless, o Wyprawie Magellana. Wyruszyło 5 statków i 270 ludzi, wrócił jeden i 18 ludzi. Oprócz tego, że opłynęli świat to przywieźli... ok 25 ton goździków, przełamując monopol Portugalczyków w temacie przyprawy drogą morską

@lujeran Jeśli Janowską wspomniałeś, to znasz może taką piosenkę (chyba też w jej wykonaniu) z powtarzającym się "prędzej bym śmierci się spodziewała"?

@joemamut tak, pamiętam ją. Nie potrafię znaleźć w necie choć szukałem. Głównie dlatego, by upewnić się, że śpiewała to Janowska, a nie E. Jodłowska. Jak dotąd mi się nie udało.

@lujeran Oczywiście internet wcześniej przeszukałem. Wiem, że Polskie Radio relatywnie niedawno puszczało, ale ktoś też szukający tekstu nie doczekał się odpowiedzi.

@joemamut pozostaje szukać dalej. W końcu może trafimy

@lujeran Oby! Bo to: http://www.pbc.rzeszow.pl/Content/17424/zycie_przem_1969_1.pdf jest tylko przeróbką, choć też ciekawą.