Naród pantoflarzy – tak żyje lud Minangkabau, nazywający siebie potomkami Macedończyków

Nazwa tego ludu pochodzi od słów „menang kabau”, co w miejscowym języku dosłownie oznacza „zwycięski bawół”. Stara legenda głosi, że kiedy w XIII wieku wojowniczy mieszkańcy sąsiedniej wyspy Jawa zaatakowali Sumatrę, miejscowa starszyzna zaproponowała rozwiązanie problemu bez rozlewu krwi – przez pojedynek dwóch bawołów.


Jawajczycy wystawili potężne zwierzę z ogromnymi rogami, a mieszkańcy Sumatry wątłe cielę, co wywołało śmiech wroga. Ale przebiegli ludzie przywiązali ostrza do rogów zwierzęcia, a przed bitwą nie pozwolili mu zbliżyć się do matki. Na samym początku walki cielę rzuciło się na przeciwnika w poszukiwaniu wymion z mlekiem i rozpruło mu brzuch nożami. Jawajczycy zostali zmuszeni do uznania zwycięstwa wroga i wycofali się.

System społeczny Minangkabau opiera się na matce i jej dzieciach, zwanych owocami jednego łona. Mężowie w rodzinach są uważani za obcych i mają ograniczone prawa. Nie mogą dziedziczyć majątku i nazywani są nieco lekceważąco „urang sumando”, czyli obcy.

Mężczyzna Minangkabau przez całe życie pozostaje silnie związany z klanem swojej matki.


Zaraz po ślubie mąż mieszka z rodziną żony, ale potem wyprowadza się. Odwiedza swoją „drugą połowę” tylko w nocy, kiedy nikt ich nie widzi. Kobieta łatwo może rozwiązać takie małżeństwo – wystarczy, że poskarży się bliskim, że mąż nie dba o nią lub mało zarabia.

Decyzję w takim procesie rozwodowym podejmuje teściowa – po prostu zabrania mężowi córki przychodzić do ich domu, a to oznacza zakończenie związku rodzinnego. Większość mężczyzn Minangkabau nie ma domu, gospodarstwa domowego, oszczędności i jest całkowicie zależna od rodziny swojej kobiety.


Młodzi niezamężni i rozwiedzeni mężczyźni mieszkają razem w czymś w rodzaju hostelu – surau. Dla wielu to niezbyt przytulne miejsce staje się domem na całe życie – panie same wybierają swoich mężów, a jeśli mężczyzna nie spodoba się nikomu zewnętrznie lub ze względu na jego charakter, to surau będzie jego jedynym domem do końca jego dni.

Przed ślubem kobiety Minangkabau szczegółowo dowiadują się o swoim wybrańcu, aby poznać najdrobniejsze niuanse jego biografii. Jeśli wszystko pasuje potencjalnej pannie młodej i jej krewnym, do domu mężczyzn wysyłane są swatki.

„Raj znajduje się pod piętą matki” – to jedno z najbardziej znanych powiedzeń tego ludu. Dziś wielu chłopców i wiele dziewcząt z Minangkabau protestuje przeciwko ingerowaniu ich matek w ich życie osobiste, ale szacunek dla rodziców jest nadal bardzo silny. Wielu facetów ucieka od zwyczajów swojego ludu na inne wyspy archipelagu – Jawę, Padang i Medan. Mają nadzieję, że znajdą szczęście w obcych krajach, bo nie mają absolutnie nic do stracenia.


„Dom można znaleźć wszędzie” – uciekinierzy z Sumatry rozumują rozsądnie i często znajdują to, czego szukali. Pracowici, skromni i bystrzy Minangkabau odnajdują swoje miejsce w obcym kraju, nawet w warunkach bezrobocia.

Przedstawiciele tego ludu często zajmują kierownicze stanowiska w rządach Indonezji i Malezji, wśród nich jest wielu pisarzy, poetów i artystów. Szefowie kuchni Minangkabau są bardzo poszukiwani – wielu uważa tradycyjne sumatrzańskie potrawy za prawdziwe dzieła sztuki kulinarnej.

Ta sytuacja doprowadziła do tego, że w wioskach Minangkabau jest coraz mniej mężczyzn. Z tego powodu niektóre wyspiarki idą na kompromis. Biorą ślub i wbrew obyczajom swojego ludu zostawiają męża w rodzinie. Ponieważ nie ma on prawa stałego zamieszkania w domu żony, musi wybudować obok osobny „męski” dom.


Nie tak dawno temu chłopcy i dziewczęta tego ludu zaczęli chodzić do tych samych szkół, gdzie uczono ich nie tylko prawd duchowych, ale także przedmiotów ogólnokształcących. W nowoczesnych placówkach oświatowych dzieci Minangkabau ze zdziwieniem dowiadują się, że są na świecie ludzie, którzy żyją według prostszych i wygodniejszych zasad, bez dyskryminacji i poniżania mężczyzn.

Eksperci uważają, że za 2-3 pokolenia nie będzie śladu po tradycjach tego sumatrzańskiego ludu. Z punktu widzenia walki o prawa człowieka nie jest to wcale złe, ale jest też druga strona tego medalu. Niestety, wraz z matriarchalnym stylem życia ludzie ci utracą wiarę i kulturę, które również opierają się na niekwestionowanym szacunku dla matki-rodzica.

Wszystkie główne zwyczaje i ceremonie Minangkabau, w taki czy inny sposób, są związane z kobiecością. Szczególne miejsce w tradycjach tego ludu zajmuje Matka Ryżu, której uosobieniem są najlepsze nasiona do sadzenia. To wyselekcjonowane ziarno jest sadzone w najlepszym miejscu na polu, w otoczeniu zwykłego ryżu. Wszystkie czynności związane z sadzeniem i pielęgnacją wykonuje Matka Ryżu, kobieta o rozpuszczonych włosach, która podczas kiełkowania nasion stale kąpie się przy nich, aby zbiory były obfite.


Kiedy nadchodzi czas przesadzania sadzonek ze szkółki na duże pole, kapłanka mówi:

Saning Sari, nie bój się piorunów ani przechodniów! Niech słońce będzie twoją radością, niech burza nie zakłóca spokoju, a deszcz obmywa ci twarz!

Następnie wszystkie obrzędy związane ze żniwami przejmuje na siebie miejscowy czarownik – datuka. Określa również, za pomocą znanych sobie znaków, kiedy nadszedł czas żniwa. Datukowie to szamani płci męskiej Minangkabau o najszerszym zakresie obowiązków. Słowo szamana jest prawem dla wszystkich, a w odległych rejonach jest on uważany za jedyny autorytet. Być może jest to jedyna odpowiedzialna rola w społeczeństwie tego ludu, która jest powierzana przedstawicielom silniejszej płci. Mogą posiadać własność i zarządzać swoimi pieniędzmi. Datukowie stają się wybrańcami – każdy z nich przechodzi trening, podczas którego musi też spędzić trochę czasu na świętej górze w całkowitej samotności.


Poplecznicy Datuka to dusze zmarłych, które pomagają mu radami i przepowiedniami. Jednocześnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby czarownik praktykował islam i czytał podczas obrzędów, razem z hinduskimi tekstami, sury z Koranu. To właśnie w legendach przekazywanych od jednego datuka do drugiego zawarte są dziwne wierzenia, że Minangkabau przybyli na Sumatrę z dalekiego Zachodu wraz z wielką armią Aleksandra Wielkiego, a ich protoplasta jest synem wielkiego zdobywcy.