Garść ciekawych faktów na temat parków narodowych USA. W tym odcinku Arches

#1.

Arches leży na terenie stanu Utah i jest jednym z tzw. Wielkiej Piątki, czyli pięciu parków narodowych tego stanu. Jest stosunkowo niewielki – ma powierzchnię 300 km², jednak niech nie zwiedzie Was jego rozmiar! Może pochwalić się wyjątkowo unikalnym krajobrazem.

#2.

Park leży na terenie wyżyny Kolorado i jest pustynią, ze średnią roczną sumą opadów wynoszącą 25 cm. Panuje tam klimat umiarkowany, ale wybitnie suchy, z upalnymi latami i chłodnymi, wietrznymi zimami. Ponieważ jest tam niewiele ziemi nadającej się do uprawy czy też hodowli, teren parku uchronił się przed intensywnym rozwojem.

#3.

Jest największym skupiskiem łuków skalnych na całym świecie – na jego terenie znajduje się ich ponad 2000 i stąd wziął swoją nazwę.

#4.

Aby zrozumieć jak powstały łuki, musimy cofnąć się w czasie o, bagatela, 300 milionów lat. W tym czasie teren obecnego Utah pokrywało morze, które po wyparowaniu pozostawiło grube na kilkaset metrów pokłady soli. W kolejnych epokach geologicznych zostały one pokryte warstwą piasku, który z kolei po upływie milionów lat stał się piaskowcem. Pod naciskiem ciężkich skał solna warstwa stała się plastyczna i uległa przemieszczeniom poziomym i pionowym. Spowodowało to pęknięcia w otaczających skałach. Następnie w wyniku erozji wykształcały się z nich mury skalne i nieckowate zagłębienia, które z czasem przekształcały się w okna. Ekstremalne wahania temperatur i procesy wietrzenia powodowały powolne wykruszanie się piaskowca i w sprzyjających warunkach z okna tworzył się łuk. Proces ten wciąż trwa i w parku możemy zobaczyć wszystkie jego etapy!

#5.

Wiatr i woda, czyli siły, które powołują łuki do życia, z czasem są przyczyną ich unicestwienia. 4 sierpnia 2008 roku turyści śpiący na parkowym kempingu Devil's Garden usłyszeli ogromny huk przypominający grzmoty. Jednak niebo było bezchmurne... Okazało się, że tej nocy natura oderwała od skały to jedno, decydujące ziarnko piasku i Wall Arch przegrał z grawitacją. Rano, tam gdzie poprzedniego wieczoru stał łuk, znaleziono tylko gruzowisko kamieni.

#6.

Podobna sytuacja wydarzyła się już wcześniej – w 1991 roku jeden z turystów podziwiających Landscape Arch (najdłuższy łuk w Ameryce Północnej) był świadkiem oderwania się od niego ogromnego bloku skalnego. Poniżej film, który udało mu się nakręcić – akcja rozkręca się około pierwszej minuty.

Po tym zajściu władze parku zlikwidowały krótki szlak, który prowadził pod łukiem, w obawie o zdrowie i życie turystów. Obecnie Landscape Arch można podziwiać tylko z odległości.


Te wydarzenia przypominają nam, że sceneria, którą możemy podziwiać w Parku Łuków Skalnych jest zmienna i – w szerszym rozumieniu czasu – tylko chwilowa. Wiatr, woda i zmiany temperatury nieprzerwanie kształtują parkowy krajobraz, odrywając jedno ziarnko piasku na raz.

#7.

Najbardziej znanym łukiem w parku jest Delicate Arch. Stał się on symbolem całego stanu Utah – pojawia się na znaczkach pocztowych, tablicach rejestracyjnych, a w 2002 roku, w czasie zimowych igrzysk olimpijskich w Salt Lake City, przebiegła pod nim sztafeta niosąca olimpijski znicz.

#8.

Choć bez wątpienia łuki są najsłynniejszą formacją skalną, to nie jedyną, jaką możemy tam spotkać. W Arches znajdziemy również pinakle, skały w równowadze, ostańce, skamieniałe wydmy, skalne płetwy (ang. fins) i tafoni (formacje przypominające plaster miodu).

#9.

Jedną z bardzo ciekawych atrakcji jest część parku zwana Fiery Furnace, co można przetłumaczyć na „rozgrzany piec”. Jest to pełen ślepych zaułków labirynt skalnych płetw, w którym łatwo się zgubić. Mnóstwo ciasnych miejsc, przepaści i wielkich głazów, na które trzeba się wdrapywać sprawia, że szlak nie należy do najłatwiejszych. Z tego powodu zaleca się, aby udać się tam w czasie zorganizowanej wycieczki ze strażnikiem parku. Jeśli jednak upieramy się na samotnej eksploracji – musimy zdobyć pozwolenie. Jego koszt to 10 dolarów od osoby i trzeba się po nie wybrać osobiście do Visitor Center. Wszyscy uczestnicy muszą być obecni podczas jego wydawania; zapewne po to, żeby ranger mógł ocenić, czy sprostamy zadaniu. Jeśli w jego oczach przejdziemy ten test pomyślnie, pozostaje nam jeszcze obejrzeć film edukacyjny z wędrówki po Fiery Furnace.

Poniżej link do filmu:

#10.

Choć Park Łuków Skalnych sprawia wrażenie środowiska bardzo niegościnnego, mieszka tam wiele zwierząt. Większość z nich prowadzi nocny tryb życia, aby w ciągu dnia nie narażać się na palące słońce. Do przedstawicieli parkowej fauny należą: jelenie, pumy, szczury i myszy, lisy, owce wielkorogie, a także wiele gatunków jaszczurek, węży i żab.

#11.

Spoglądając pod nogi zauważymy, że większość miejsc pokryta jest nierówną, grudkowatą, lekko poczerniałą skorupą. Okazuje się, że ten twór... żyje! Mowa tu o biologicznej skorupie glebowej (ang. biological soil crust), którą tworzy miks porostów, grzybów, alg, mszaków, sinic i cyjanobakterii. Spełnia ona bardzo ważną funkcję w pustynnym ekosystemie – bierze udział w obiegu węgla i azotu, zapewnia stabilność gleby, zatrzymuje wodę i pomaga roślinom naczyniowym w kiełkowaniu i wzroście. Biologiczna skorupa glebowa jest niestety bardzo podatna na wszelkie zakłócenia – ludzkie kroki, uderzenia kopyt i pojazdy terenowe mogą ją unicestwić. Władze parku uczulają więc odwiedzających, żeby nie schodzili ze szlaków i nie stąpali nigdzie poza wyznaczonymi ścieżkami.

#12.

Najstarsze ślady obecności ludzi w Arches – kamienne narzędzia – pochodzą sprzed 10 000 lat. Następnie, około 2000 lat temu, Indianie Pueblo zaczęli uprawiać kukurydzę, fasolę i squash (coś pomiędzy dynią a cukinią). 700 lat temu, z różnych powodów, opuścili oni te tereny, a na ich miejsce przybyły wędrownicze plemiona Ute i Pajutów i to właśnie oni przywitali pierwszych Europejczyków.

#13.

W parku znajdziemy petroglify i piktografy. Czym się różnią? Petroglify są wyryte w skale, a piktografy są na niej namalowane.

#14.

Park Łuków Skalnych służy za tło w pierwszej scenie filmu „Indiana Jones i ostatnia krucjata”, pojawił się także w filmie „Thelma i Louise”. Ogółem „wystąpił” w 11 produkcjach.

#15.

Z powodu niewielkiego zanieczyszczenia światłem jest jednym z międzynarodowych parków ciemnego nieba.

#16.

Rocznie przybywa tam 1,5-1,8 milionów turystów i liczba ta wciąż rośnie. Aby ograniczyć ilość odwiedzających, w 2022 wprowadzono pilotażowy program wydawania ograniczonej liczby pozwoleń na wjazd. Jest on od niedawna stosowany z powodzeniem także w innych amerykańskich parkach. Bilety do Arches można zarezerwować z 3-miesięcznym wyprzedzeniem i obowiązują one w okresie od 3 kwietnia do 3 października. Rezerwacja kosztuje 2 dolary, ale oprócz tego trzeba też uiścić opłatę za wstęp – 25 dolarów za jedno auto na 7 dni. Istnieje możliwość zakupu karty America the Beautiful za 80 dolarów, która gwarantuje nam wstęp do wszystkich parków narodowych przez rok.

W poprzednim odcinku: Great Smoky Mountains

Źródła: 1, 2, 3