Szukaj Pokaż menu
Witaj nieznajomy(a) zaloguj się lub dołącz do nas
…NIECODZIENNIK SATYRYCZNO-PROWOKUJĄCY

Co z tym HIV-em? 40-lecie wirusa HIV

32 964  
401   110  
Mimo że od epidemii wirusa HIV minęło już 40 lat, wciąż wzbudza on niemałe obawy. Nasza wiedza dotycząca tej dziedziny medycyny z pewnością znacząco powiększyła się przez ostatnie 40 lat, teraz o wirusie HIV wypowiadamy się jak o znanym nam przeciwniku. Niemniej napędził on sporo strachu w latach 80. XX wieku. Jak to było? Zacznijmy od małego kalendarium wirusa HIV.

Początki

Początki były bardzo trudne. Nie tylko dla chorych, ale także dla wielu naukowców i lekarzy, którzy starali się rozwiązać zagadkę nowej, dziwnej choroby. Dziś wiemy, że wirus HIV pojawił się około roku 1920, gdy doszło do przekroczenia bariery międzygatunkowej podczas masowych polowań na szympansy w Afryce. Prawdopodobnie podczas tych wydarzeń doszło do zjedzenia mięsa szympansa zarażonego małpim wirusem niedoboru odporności – SIV (simian immunodeficiency virus) lub doszło do kontaktu z krwią zakażonego szympansa w wyniku skaleczenia się przez myśliwego. Ten, w organizmie ludzkim, zmutował do znanego nam dziś HIV (human immunodeficiency virus). Po wielu latach, gdy badano masowo próbki dziwnych, niewyjaśnionych chorób odkryto, że już w 1956 roku mieli pacjenta zarażonego dzisiaj znanym nam HIV!


Model wirionu SIV uzyskany za pomocą mikroskopii krioelektronowej

Lata 80. XX wieku

Cała ta masakryczna zabawa zaczęła się w 1981 roku. Do lekarzy w USA zaczęli się masowo zgłaszać mężczyźni chorujący na mięsaki Kaposiego (te dziwne wybroczyny na różnych częściach ciała charakterystyczne dla chorujących na AIDS) oraz pneumocystozowe zapalenie płuc z towarzyszącą kandydozą.


Mięsaki Kaposiego

Ponieważ mężczyzn tych mocno identyfikowano z męską homoseksualną społecznością USA, pierwotnie mięsaki Kaposiego nazywano rakiem gejowskim.


Gay cancer – ogłoszenia takie widywano w gazetach, mówiono o tym w telewizji, a bardziej zaangażowani w nową sytuację gejów rozwieszali plakaty i rozdawali ulotki

Doszło do absolutnej zapaści. Wszyscy spanikowali – lekarze, naukowcy, osoby związane z biznesami pogrzebowymi. Szpitale nie chciały przyjmować chorych, pogotowie ich odbierać z domu, jak już chorzy dostali się do szpitala nikt nie chciał wchodzić do tych sal, więc bywało, że umierający chorzy nie byli myci, karmieni ani nawet odwiedzani przez personel. W związku z tą sytuacją, Larry Kramer, dziś nazwalibyśmy go aktywistą LGBT, stworzył GMHC (Gay Men’s Health Crisis) – Kryzys Zdrowotny Gejów. Stowarzyszenie, które pomagało gejom dotrzeć do lekarzy, szpitali, przychodni i zakładów pogrzebowych chcących próbować leczyć lub pochować zmarłych z powodu nowej, nieznanej choroby.


Larry Kramer

W 1982 roku zaproponowano pierwszą nazwę dla tego dziwnego zespołu objawów. Brzmiała ona GRID (gay-related immune deficiency) czyli zespół nabytego niedoboru odporności gejów. Jeszcze tego samego roku naukowcy zreflektowali się i nadali bardziej neutralną nazwę, którą znamy do dziś – AIDS (acquired immunodeficiency syndrome)zespół nabytego niedoboru odporności.

W 1983 roku nadszedł pierwszy sukces z naukowego świata. Zespół Luca Montagniera izoluje z limfocytów chorych z przewlekłym uogólnionym powiększeniem węzłów chłonnych wirusa w Instytucie Pasteura w Paryżu nazywając go LAV (lymphadenopathy associated virus)


Luc Montagnier

Rok później zespół Roberta Gallo (Narodowy Instytut Badań nad Rakiem w Bethseda) izoluje od chorych na AIDS wirusa nazwanego HTLV-III (human T lymphotropic virus type III), jednocześnie zespół Jaya Levyego (Uniwersytet Kalifornijski) izoluje wirusa nadając mu nazwę ARV (AIDS-related virus)


Robert Gallo


Jay Levy

Dopiero w roku 1985 stworzono pierwsze testy wykrywające nowego wirusa – ELISA antyLAV/HTLV-III. Tego samego roku testy te dotarły do Polski i wykryto pierwsze 11 przypadków w naszym kraju.


Test ELISA

Naukowcy zaczęli badać wirusa na terenie Afryki i ze zdziwieniem odkryli, że tam ten wirus wygląda nieco inaczej. W ten sposób w Afryce Zachodniej zespół francuski izoluje LAV-2, a amerykański HTLV-IV. W tym samym roku zapadła decyzja Międzynarodowego Komitetu Taksonomii Wirusów, by wirusowi LAV/HTLV-III nadać nazwę HIV-1, a LAV-2/HTLV-IV – HIV-2.
Nadal jednak nie było leku, który pomógłby w walce z nowym wrogiem. Lek taki pojawił się dopiero w 1987 roku. Nazwano go AZT (azydotymidyna), miała ona hamować replikację wirusa HIV. Niestety szybko zaobserwowano oporność wirusa i lek po krótkim czasie przestał być skuteczny. Niemniej był to jedyny dostępny lek, więc ludzie chorzy urządzali protesty, by go otrzymać.


AZT

1987 rok to był także rok wielkich zmian. W Polsce wykryto pierwszy znany przypadek AIDS na terenie tego kraju. Zaczęto również leczenie za pomocą AZT. W USA działo się gorzej. Larry Kramer został usunięty z założonego przez siebie stowarzyszenia za zbyt radykalne i brutalne sposoby walki z rządem, który nabrał wody w usta i nie chciał nawet komentować epidemii, która wybuchła w USA. Nie poddając się założył w USA ACT-UP (AIDS Coalition to Unleash Power). Organizacja ta odpowiadała za największe zamieszki i protesty społeczeństwa w tamtym czasie, dochodziło do ataków na instytucje, władze i starć z policją. Wszystkie te awantury dotyczyły małej dostępności leków na HIV/AIDS (Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków – FDA – miesiącami nie dopuszczała do obrotu leków odkrytych za granicą), ignorowaniem potrzeb chorych przez rząd i bierności USA wobec problemu epidemii.


Jeden z protestów ACT-UP pod siedzibą FDA

Jednak dopiero w 1996 roku doczekaliśmy się pierwszej, skutecznej terapii antyretrowirusowej – terapii HAART (highly active anturetroviral therapy).

Czy wiadomo jak to się zaczęło?

Przez wiele lat naukowcy mieli podejrzanego. Kanadyjczyk Gaëtan Dugas, homoseksualny steward, zdobył ponurą sławę pacjenta zero osoby, od której zaczęła się w USA epidemia AIDS. Przypisywano mu nawet umyślne rozsiewanie wirusa. Dugas był osobą, która przechwalała się bardzo licznymi kontaktami seksualnymi w każdym miejscu lądowania (podawał nawet ponad 2000 partnerów seksualnych) dlatego był świetnym materiałem na pacjenta zero. Dodatkowo namiary do każdego partnera miał szczegółowo zapisane w swoim notatniku, co pozwoliło naukowcom przebadań niektórych jego partnerów.


Gaëtan Dugas

Dugas po raz pierwszy został określony jako pacjent O przez US Centres for Disease Control (CDC), ponieważ chodziło o przypadek Out-of-California. Z czasem O zamieniło się w zero i narodził się termin pacjent zero.

Zespół z University of Arizona w 2016 roku opracował nową metodę rekonstrukcji kodu genetycznego wirusa HIV pochodzącego z 2000 próbek zebranych jeszcze w latach 70. podczas badań nad wirusowym zapaleniem wątroby. Udało się uzyskać osiem kompletnych kodów genetycznych HIV, dzięki czemu można było stworzyć drzewo genealogiczne wirusa i prześledzić, jak trafił do USA.

Zróżnicowanie genetyczne wirusa sugeruje, że musiał pojawić się w USA około roku 1970 lub 1971, a nie pod koniec lat 70. Z kolei analiza kodu genetycznego HIV obecnego we krwi Dugasa wykluczyła, by wirus ten był ojcem epidemii na terenie USA. Na drzewie genealogicznym wirusa HIV Dugas znalazł się w środku.

Niestety sam Dugas nie doczekał oczyszczenia go z zarzutów, zmarł znienawidzony i potępiony przez środowisko w 1984 z powodu powikłań AIDS.

Czym jest właściwie HIV?

HIV – ludzki wirus upośledzenia odporności (human immunodeficiency virus) należy do rodziny retrowirusów, rodzaju lentiwirusy, może powodować postępujące zaburzenie odpowiedzi immunologicznej prowadząc do rozwoju AIDS – zespołu nabytego upośledzenia odporności (acquired immunodeficiency syndrome). Wyróżnia się 2 wirusy HIV: HIV-1 i HIV-2. HIV-2 występuje głównie w Afryce Zachodniej i niewielu innych regionach na świecie. HIV-1 stał się przyczyną epidemii, a badania nad patogenezą dotyczą przede wszystkim tego wirusa. Według CDC wyróżnia się także trzy stadia kliniczne: choroba retrowirusowa stadium A, B oraz C.


Wirus HIV-1, zdjęcie wykonane mikroskopem elektronowym

HIV zakaża głównie limfocyty T pomocnicze CD4+,prowadzi do postępującego uszkodzenia układu immunologicznego, co powoduje z kolei występowanie zagrażających życiu zakażeń oportunistycznych i/lub nowotworów. Infekcja HIV powoduje spadek limfocytów T CD4 na drodze różnych mechanizmów (apoptoza niezakażonych komórek, bezpośrednie uszkodzenie zarażonych komórek, eliminacja tych komórek przez cytotoksyczne limfocyty CD8, które rozpoznają zakażone komórki). W momencie, gdy liczba komórek CD4 spadnie poniżej krytycznego poziomu, odpowiedź komórkowa praktycznie nie istnieje, a organizm człowieka staje się coraz bardziej wrażliwy na zakażenia oportunistyczne.


Naturalny przebieg zakażenia HIV – dynamika liczby limfocytów CD4 i kopii wirusa HIV

Najważniejsze fakty o HIV

Zespół nabytego niedoboru odporności – oznacza, że:
- Nie dziedziczy się go;
- Dochodzi do zniszczenia sił obronnych systemu odpornościowego człowieka;
- Nie jest to pojedyncza choroba, tylko zespół różnych objawów i/lub chorób charakterystycznych dla późnego etapu zakażenia HIV.


Zakażenia HIV/AIDS w Polsce w latach 1985-2005

Okres kliniczny A – wczesny

Składa się z:
- Ostra choroba retrowirusowa – okres od ekspozycji do wystąpienia objawów to zwykle 2-4 tygodnie (6-42 dni). Najczęstsze objawy kliniczne to: gorączka, zapalenie gardła, powiększenie węzłów chłonnych, wysypka, bóle mięśni/stawów, zmęczenie. U części pacjentów mogą zdarzyć się zakażenia oportunistyczne (kandydoza, półpasiec, kryptokokoza, pneumocsytozowe zapalenie płuc);
- Przetrwała ogólna limfadenopatia – powiększenie węzłów chłonnych powyżej 1 cm, w co najmniej dwóch miejscach pod pachwinami, najczęściej dotyczy także węzłów szyjnych oraz pachwowych. Zwykle trwa 3 miesiące;
- Okres bezobjawowy zakażenia HIV – po pierwszych objawach zakażenia HIV rozpoczyna się różnej długości okres bez żadnych objawów klinicznych. Niemniej podczas tego okresu nadal zmniejsza się liczba limfocytów CD4.

Okres kliniczny B

W tym okresie występują różne choroby i stany nieobjęte listą chorób wskaźnikowych AIDS (okres kliniczny C). Choroby te muszą spełniać kryteria:
- Są przypisane zakażeniu HIV lub wskazują na upośledzenie odporności komórkowej;
- Przebieg kliniczny tych chorób może być powikłany z powodu zakażenia HIV lub leczenie może być utrudnione.

Są to:
- Biegunka i gorączka powyżej 38,5°C trwająca powyżej miesiąca;
- Samoistna plamica małopłytkowa;
- Dysplazja i rak szyjki macicy;
- Zapalenie narządów miednicy mniejszej, zwłaszcza powikłane ropniem jajowodowo-jajnikowym;
- Kandydoza gardła, pochwy lub sromu;
- Zakażenia wirusowe: półpasiec, leukoplakia włochata związana z zakażeniem EBV;
- Zakażenia bakteryjne: angiomatoza, listerioza;
- Neuropatia obwodowa.

Okres kliniczny C

Końcowy etap zakażenia HIV. Charakteryzuje się występowaniem chorób oportunistycznych i/lub nowotworów określanych jako choroby wskaźnikowe AIDS.
- Nowotwory: chłoniaki (Burkitta, pierwotny mózgu, immunoblastyczny), inwazyjny rak szyjki macicy, mięsak Kaposiego;
- Zakażenia bakteryjne: gruźlica płuc lub pozapłucna, mykobakteriozy, bakteryjne zapalenie płuc (minimum 2 epizody w ciągu 12 miesięcy), sepsa salmonellowa nawracająca;
- Zakażenia wirusowe: zespół wyniszczenia HIV, encefalopatia HIV, zakażenie CMV (postać narządowa lub zapalenia siatkówki), zakażenie HSV (przewlekłe owrzodzenia powyżej miesiąca lub zapalenie przełyku, płuc, oskrzeli), postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia;
- Zakażenia grzybicze: kandydoza przełyku, pnuemocystozowe zapalenie płuc, histoplazmoza rozsiana lub pozapłucna, kokcydioidomykoza rozsiana lub pozapłucna, kryptokokoza pozapłucna;
- Zarażenia pasożytnicze: toksoplazmoza narządowa, kryptosporydioza trwająca ponad miesiąc, izosporoza trwająca ponad miesiąc.

Jak można zarazić się wirusem HIV?

Ustalono, że podstawowymi drogami zakażeń jest kontakt z krwią, kontakty seksualne oraz w wyniku działań okołoporodowych (w trakcie porodu lub poprzez mleko matki).
Materiał zakaźny:
- Krew;
- Sperma oraz płyn preejakulacyjny;
- Wydzielina z pochwy;
- Płyny ustrojowe (płyn mózgowo-rdzeniowy, z jamy opłucnej, otrzewnowej, maziowy, osierdziowy, owodniowy) lub każdy inny płyn zawierający widoczną ilość krwi.

Przy czym łatwiej zarazić się poprzez kontakty analne niż waginalne z powodu większej liczby mikrouszkodzeń odbytu podczas stosunku!


Zakażenia HIV ze zróżnicowaniem dróg zakażenia w Polsce 1993-2013

Leczenie

Przede wszystkim należy zrezygnować ze wszystkich używek, prowadząc przy tym zdrowy tryb życia. Leczenie standardowe polega na przyjmowaniu leków antyretrowirusowych tzw. terapia HAART, polegająca na przyjmowaniu mieszanki trzech leków antyretrowirusowych z pięciu grup.
  1. Inhibitory proteazy;
  2. Nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy;
  3. Nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy;
  4. Inhibitory integrazy;
  5. Inhibitory wejścia.
Korzysta się głównie z dwóch schematów podaży leków:
  1. Dwa nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy + nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy;
  2. Dwa nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy + inhibitory proteazy.
Terapia głównie zapobiega namnażaniu się wirusa oraz obserwuje się wzrost limfocytów oraz odbudowanie systemu immunologicznego. Terapia antyretrowirusowa nie eliminuje całkowicie wirusa.

Leczenie powinno rozpoczynać się kiedy liczba komórek CD4 jest mniejsza niż 200/mm³ lub w przypadku AIDS.

Czy uda się nam wyleczyć człowieka z HIV/AIDS?

Podczas konferencji HIV Glasgow 2020 spółka ViiV Healthcare zaprezentowała dane dotyczące długoterminowego bezpieczeństwa i skuteczności dwulekowej terapii DOVATO (dolutegrawir/lamiwudyna) – leki hamujące cykl replikacji wirusa na dwóch różnych etapach. Wśród metod w trakcie badań stosuje się przeszczep komórek macierzystych, wyleczono dwóch pacjentów.

Gdzie wykonać badanie na HIV?

Badanie w kierunku wykrycia wirusa HIV jest mało inwazyjne. Obecnie jest to wykrycie białek wirusa, przeciwciał anty-HIV, wirusowego RNA oraz DNA. Badania mogą być wykonane z krwi obwodowej, innych płynów ustrojowych.

Wyprodukowanie przeciwciał w takiej ilości, by mogły być zauważone przez test wymaga czasu (tzw. okienko serologiczne). Z tego powodu przyjmuje się, że od momentu, w którym mogło dojść do zakażenia do zrobienia testu powinno minąć 12 tygodni – dopiero wtedy możemy 100% wykluczyć zakażenie HIV. Testy przesiewowe można wykonać już po 15 pełnych dniach od zakażenia, lecz nie dają one 100% pewności. W przypadku, gdy wynik testu przesiewowego będzie dodatni – krew wysyłana jest na dodatkowe badania (test potwierdzający zakażenie western blot). Na wynik czeka się od jednego do kilku dni. Dopiero pozytywny wynik testu western blot pozwala stwierdzić, że pacjent jest zakażony wirusem HIV.

Należy pamiętać, że test w kierunku wirusa HIV można wykonać bezpłatnie i anonimowo! Przy pobraniu materiału do badań dostaje się numer, który podaje się podczas odbioru wyników. Najczęściej wykonać to można w Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych lub najbliższym szpitalu zakaźnym.

Czy wynik może być fałszywie dodatni?

Tak. Może się to zdarzyć:
- Gdy badanie wykonywane jest w trakcie ciąży (do 10 tygodnia);
- Po przetoczeniu krwi;
- Po transplantacji;
- W przypadku chorób o podłożu autoimmunologicznym (w ich przebiegu komórki układu odpornościowego atakują tkanki własnego organizmu);
- W przypadku chorób nowotworowych;
- W przypadku ciężkiego zapalenia wątroby;
- Gdy badanie wykonywane jest niedługo po niektórych szczepieniach, np. przeciwko grypie.

Mity dotyczące HIV/AIDS

Czy HIV przenosi się podczas seksu oralnego?
Oczywiście istnieje pewne ryzyko. Błona śluzowa jamy ustnej jest wrażliwa na zakażenie, bardziej ryzykowne jest w momencie, gdy nasienie dostaje się do jamy ustnej. Ryzyko zarażenia jest mniejsze w takim kontakcie niż podczas kontaktu waginalnego lub analnego.

Czy osoby zakażone HIV mogą mieć dzieci?
Oczywiście, że tak. Kobiety zakażone wirusem HIV podczas ciąży pozostają nie tylko pod kontrolą lekarza ginekologa, a także pod kontrolą specjalisty terapii AIDS, wówczas szanse na urodzenie zdrowego dziecka są bardzo wysokie. Mężczyźni jako nosiciele również mogą mieć dzieci, plemniki nie przenoszą wirusa jedynie inne komórki płynu nasiennego. U mężczyzn dokonuje się „wypłukania” plemników, a następnie podaje jej się kobiecie nie przenosząc wirusa.

Czy wirusem można zarazić się poprzez ukąszenie komara, który wcześniej ukąsił osobę zarażoną?
Nie ma takiej możliwości. Wirus upośledza ludzką odporność i nie jest zdolny rozwijać się u komara czy innego owada.

Czy można zarazić się poprzez podanie ręki czy pocałunek z osobą zakażoną?
Teoretycznie poprzez długi pocałunek z osobą zakażoną jest to możliwe, jeżeli śluzówka wewnątrz ust jest uszkodzona, ale również wówczas wirus przenoszony z krwią, która pojawia się w związku z uszkodzeniem wewnątrz ust. Jednakże zarażenie się poprzez pocałunek jest mało prawdopodobne.

Wirus HIV nie może długo przetrwać poza organizmem człowieka. Czynniki środowiskowe niszczą wirusa. Poza organizmem niszczy go również mydło i woda, wysychanie, detergenty. Pływanie w jednym basenie, używanie tych samych naczyń, korzystanie z tej samej toalety nie powoduje zarażenia się.

Nie wolno uprawiać seksu z osobą zarażoną HIV
Dobra prezerwatywa chroni przed zakażeniem podczas stosunku z osobą mająca wirusa HIV.

Problem HIV i AIDS dotyczy tylko homoseksualistów i narkomanów
W latach 80., gdy wybuchła epidemia HIV/AIDS, infekcje najczęściej opisywano w grupie osób homoseksualnych oraz narkomanów. W ostatnich latach odnotowano wzrost zakażeń u osób heteroseksualnych, którzy zarażają się głównie poprzez kontakty seksualne.

Osoby zarażone są same sobie winne
Pośród zakażonych wirusem HIV są osoby, które swoim zachowaniem nie narażały się na zakażenie, są to np. kobiety mające jednego partnera, który je zdradzał, dzieci, które zaraziły się od swoich matek, w latach 80. i wczesnych 90. nie badano krwi przed przetoczeniem na obecność wirusa HIV, więc ciężko jest mówić w takich sytuacjach o winie. Jest to fałszywy pogląd na ten temat wynikający głównie z niskiego poziomu edukacji w tym temacie.

Wirusem można zarazić się u dentysty
Wirus HIV przenoszony jest poprzez kontakt uszkodzonego naskórka z zainfekowaną krwią. Narzędzia, które używają stomatolodzy są zawsze dokładnie myte i sterylizowane, dlatego nie stanowi istotnego zagrożenia pod warunkiem zachowania odpowiednich środków ostrożności. Poza tym, jak było wspomniane, wirus HIV nie potrafi przetrwać poza organizmem człowieka.

Nie ma ryzyka podczas stosunku płciowego dwóch osób zainfekowanych HIV
Podczas takiego stosunku może dojść do tzw. nadkażenia, superinfekcji, co może znacznie skomplikować i utrudnić terapię antywirusową.

Wirus HIV jest świadomym wytworem człowieka
Wirusy niedoboru odporności występują naturalnie w niektórych populacjach małp afrykańskich, przyjmuje się, że ludzka epidemia powstała w wyniku przeniesienia małpich wirusów do populacji ludzkiej. Najprawdopodobniej miało to związek z częstą, w niektórych regionach Afryki, praktyką polowania na małpy w celach konsumpcyjnych – uważa się, że poprzez skaleczenie do krwiobiegu jednego z myśliwych dostała się krew świeżo upolowanego zwierzęcia, w konsekwencji zakaził się on wirusem SIV, który zmutował do wirusa HIV. Możliwością jest też, że doszło do tego wskutek spożycia mięsa chorego szympansa.

Gdyby ktoś dodatkowo zainteresował się tematem epidemii z lat 80. polecam film Odruch Serca z 2014 roku. Główną rolę zagrał tam Mark Ruffalo (Hulk). Przedstawione postaci odpowiadają prawdziwym ludziom, jednak na potrzeby filmu imiona te zostały zmienione (Ruffalo gra Larrego Kramera choć w filmie ta postać nazywa się Ned Weeks) - widać te podobieństwa, gdy porówna się biografie pojedynczych postaci do prawdziwych osób tworzących GMHC. Można też obejrzeć film dokumentalny o Larrym Kramerze - Larry Kramer kocha i nienawidzi z 2015 roku. Polecam!

Źródła:
- Gładysz A., Zakażenia HIV/AIDS. Poradnik dla lekarzy praktyków, Wydawnictwo Continuo, Wrocław 2007
- Grzeszczuk A., HIV/AIDS, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014
- Juszczyk J., Gładysz A., AIDS. Epidemiologia, patogeneza, klinika, leczenie, zapobieganie, poradnictwo, Wydawnictwo Volumed, Wrocław 1992 – ta książka była wykorzystywana przy tworzeniu kalendarium wirusa HIV
2

Oglądany: 32964x | Komentarzy: 110 | Okejek: 401 osób

Dobra, dobra. Chwila. Chcesz sobie skomentować lub ocenić komentujących?

Zaloguj się lub zarejestruj jako nieustraszony bojownik walczący z powagą
Najpotworniejsze ostatnio
Najnowsze artykuły

19.03

18.03

Starsze historie

Sprawdź swoją wiedzę!
Jak to drzewiej bywało