Największe fake newsy ostatniego tygodnia - Nie, małżeństwo ze zdjęcia nie zmarło po szczepieniu przeciw COVID-19

#1. Nie, Otto von Bismarck nie wypowiedział tych słów

„Dajcie Polakom rządzić, a stworzą najpotężniejsze imperium świata” - miał powiedzieć żyjący w XIX wieku niemiecki polityk, mąż stanu i premier Prus Otto von Bismarck.

Post, który widać na obrazku powyżej, udostępniono ponad 500 razy, ale cytat ten pojawia się w internecie już od dawna. Pytanie, czy Bismarck rzeczywiście wypowiedział te słowa? Redakcja serwisu Demagog poprosiła o odpowiedź prof. Grzegorza Kucharczyka z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk, który jest specjalistą w zakresie historii Prus XIX i XX wieku oraz stosunków polsko-niemieckich z tamtych czasów. Pan profesor powiedział tak:

W swojej dotychczasowej pracy naukowej - analizując między innymi biografię tego polityka i jego korespondencję - nie natrafiłem na dowód, by te słowa wypowiedział Otto von Bismarck. Co nie wyklucza, że mógł je wypowiedzieć.

Choć cytat jest według historyka zmyślony, jego sens jest prawdopodobny. W dalszej części rozmowy profesor mówi:

Jednak ogólny sens słów jest prawdopodobny. Pruskie elity polityczne - na przekór obiegowej opinii o polskim bałaganiarstwie - drżały na myśl, że Polacy mogą stworzyć zorganizowane państwo, w którym widzieli ogromne niebezpieczeństwo dla Prus. Na takie wypowiedzi natrafimy między innymi w korespondencji Bismarcka, który był przekonany, że uzyskanie nawet skrawka autonomii przez Polaków, może się skończyć tragicznie dla Prus. Takie sugestie były także przedmiotem rozmowy z członkami jego rodziny.

Przykład znaleźć można w liście Bismarcka do siostry Malwiny z 26 marca 1861 roku:

Bijcie Polaków, ażeby aż o życiu zwątpili. Mam wielką litość dla ich położenia, ale jeżeli chcemy istnieć, to nie pozostaje nam nic innego, jak ich wytępić.

#2. Uwaga na informację o zgonach po szczepieniu, to próba wyłudzenia danych

W internecie krąży wiadomość o 14 zgonach w Sieradzu, do których miało dojść po zaszczepieniu przeciwko COVID-19 preparatem firmy Johnson & Johnson. Uważajcie na tę i podobne fałszywki, gdyż jest to próba wyłudzenia danych. Ta nieprawdziwa informacja prowadzi do sfałszowanej strony Facebooka. Użytkownicy nowszych przeglądarek powinni otrzymać alert mówiący o tym, że strona może „nakłaniać do niebezpiecznych zachowań”, ale jeśli ktoś używa starszych wersji, może zostać przekierowany do sfałszowanej strony, gdzie będzie proszony o podanie danych, takich jak nazwa użytkownika, numer telefonu i hasło. Jeśli je poda, udostępni dobrowolnie swoje dane oszustom.

A co wydarzyło się w Sieradzu? Redakcja serwisu AFP Sprawdzam zapytała o to Rządową Agencję Rezerw Strategicznych. Jak przekazał Krzysztof Bielak, koordynator działu komunikacji RARS:

Do dziś (10 maja 2021 r.) do punktów szczepień w Sieradzu nie realizowano dostaw szczepionki Johnson & Johnson. Pierwsza taka dostawa przewidziana jest na jutro (czyli na środę 12.05.2021 r.).

Szczepionki Johnson & Johnson dotarły do Polski niedawno. Pierwszą dostawę, 120 tys dawek tego preparatu, Polska otrzymała w połowie kwietnia.

#3. Badacze nie potrafią odróżnić grypy od COVID-19? Fake news...

Widoczny powyżej post uzyskał 2,3 tys. pozytywnych reakcji, ponad 200 komentarzy i aż 1,8 tys. udostępnień. Komentujący zgadzali się z przedstawionymi tezami (pisownia oryginalna):

I jedno i drugie sami wymyślil

I To jak szybko im poszło to rozpoznanie

Takich mamy uczonych. Metoda na wywołanie strachu i paniki. Leki są, ale nie stosują. covida pielęgnują, szczypawki stosują

W poście przedstawiono założenie, które nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Eksperci na podstawie obserwacji rozwoju epidemii niejednokrotnie wykazywali zasadnicze różnice między chorobami: grypą a COVID-19, jak i pomiędzy wirusem grypy oraz SARS-CoV-2.

Zasadnicza różnica dotyczy tempa ich transmisji. Okres inkubacji (czas od zakażenia do pojawienia się objawów choroby) jest krótszy w przypadku grypy (grypa: okres od 1 do 4 dni; COVID-19: okres od 2 do 14 dni, a objawy zwykle pojawiają się 5 dni po zakażeniu). Zachorowania na COVID-19 mogą pojawić się również częściej ze względu na wyższy poziom transmisji SARS-CoV-2 niż w przypadku wirusów grypy sezonowej. Wśród powikłań, które są charakterystyczne tylko dla COVID-19, wymienia się zakrzepy krwi w żyłach i tętnicach płuc, serca, nóg lub mózgu. Specjaliści wskazują też na różnice dotyczące śmiertelności w przypadku obu chorób.

Różnic jest zresztą o wiele więcej, chętnych do poczytania na ten temat odsyłam do źródła poniżej.

#4. Zdjęcie pana Mariana w dniu 114 urodzin? Niestety nie...

Ponad 2,5 tys. udostępnień i 15 tys. komentarzy ma zdjęcie urodzinowe rzekomego pana Mariana. W opisie czytamy, że mężczyzna o imieniu Marian kończy właśnie 114 lat i nie ma nikogo, kto by mu pogratulował. Życzenia popłynęły zatem od internautów - i to bardzo hojnie, jak zresztą widzicie.

W rzeczywistości na zdjęciu widzimy nieżyjącego od 10 lat Amerykanina Waltera Breuninga. W 2011 roku był najstarszym żyjącym mężczyzną na świecie. Można to łatwo sprawdzić, używając wyszukiwania wstecznego obrazka. Oryginalne zdjęcie zrobił fotograf agencji Associated Press AP Mike Albans.

#5. Nie, małżeństwo ze zdjęcia nie zmarło po szczepieniu przeciw COVID-19

7 maja jeden z użytkowników Facebooka podzielił się wiadomością, która miała poruszyć czytelników. W poście zamieścił dwie fotografie. Na górnej widać dwie starsze osoby w maseczkach, które trzymają w dłoniach potwierdzenie otrzymania szczepionki przeciw COVID-19. Poniżej zaś zdjęcie dwóch nekrologów. Do tego dołączony komentarz „WYJEDZIEMY NA WAKACJE !!”.

Zdjęcia sugerują, że widzimy małżeństwo, które po przyjęciu szczepionki zmarło. Post uzyskał 1,8 tys. udostępnień, a odbiorcy reagowali różnie (pisownia oryginalna):

Nie mogę uwierzyć, że tylu moich znajomych można było tak zmanipulować. Każdą chorobę można leczyć na tą wmówiono światu , że jest tylko szczypawka, która ma nas wysłać w jedną stronę...

czyste wariactwo powielac czyjes urojenia, naprawde mozgi sa zlasowane, szczepic sie nalezy nie straszcie ludzi.

Kto faktycznie jest na zdjęciu?

Okazuje się, że zaczerpnięto je z portalu Powiatu Pszczyńskiego, gdzie 26 stycznia br. pojawił się artykuł o pierwszych pacjentach zaszczepionych przeciwko COVID-19 w Szpitalu Powiatowym w Pszczynie. Byli nimi państwo Amalia i Czesław Lazarkowie z Pszczyny. Jak widać, nie są to osoby z nekrologu przedstawionego w poście na Facebooku. Tam widzimy nazwiska Grażyny Świerczek (zm. 27 kwietnia) oraz Józefa Świerczek (zm. 26 kwietnia). Czytamy, że pogrzeb śp. Grażyny odbędzie się w kościele św. Barbary w Sosnowcu, a informację o nabożeństwie żałobnym przygotował LILIA Dom Pogrzebowy Sosnowiec. Organizacja Pogrzebów. Ceremonie Pogrzebowe. Nie ma też potwierdzenia, że państwo z nekrologu zmarli po podaniu szczepionki przeciw COVOD-19.

#6. Hindusi przegnali przymusowo szczepiących przeciwko COVID-19? Fake news...

Tysiące osób na świecie udostępniły film z ataku na policjantów, do którego doszło w Indiach. Mieszkańcy mieli rzekomo przegnać ludzi wykonujących przymusowe szczepienia przeciwko COVID-19 i testy na obecność koronawirusa.

Opis wydarzenia jest nieprawdziwy. W rzeczywistości policja została zaatakowana podczas próby rozpędzenia uczestników nielegalnego targu w miasteczku w północno-wschodnich Indiach. Nagranie z opisem po polsku pojawiło się na Facebooku 28 kwietnia. „W Indiach nie chcą się szczepić ani poddawać się testom” - czytamy w opisie. Dalej: „Indie już mają nauczkę z przeszłości jak działają finansowane szczepionki. Nie dadzą się na to kolejny raz nabrać”.

Film zdobył dużą popularność wśród użytkowników na całym świecie, sama polska wersja, którą widać powyżej, zebrała niemal 800 udostępnień.

Nagranie i opis wydarzenia można obejrzeć na stronach NDTV oraz India Today.

W poprzednim odcinku: Zdjęcie fiolki nie dowodzi, że COVID-19 to zaplanowane ludobójstwo