Najciekawsze nowe odkrycia ze świata archeologii III - Makabryczne znalezisko w lesie pod Gudziszem

#1. Kuchnia z I wojny światowej odkryta w Ubrodowicach

Większości osób archeologia kojarzy się z bardzo zamierzchłymi czasami. Tymczasem badania archeologiczne dotyczą coraz młodszych stanowisk, szczególnie tych związanych z okresem I i II wojny światowej. I na odkrycie związane właśnie z czasami Wielkiej Wojny trafili poszukiwacze z Hrubieszowskiego Stowarzyszenia Eksploracyjno–Historycznego „Grossus”.

Podczas jednego z pierwszych tegorocznych wyjść w teren, po zaledwie 30 minutach poszukiwań, natrafili na niezwykłe znalezisko. Był to depozyt okopowych sprzętów kuchennych, w skład którego wchodziła m.in. kuchenka benzynowa model Willanders Svecia No.11, emaliowany czajnik czy kamionkowa patelnia. Odnaleziono również dwie zdobione lampy naftowe, które sugerują, że cały zestaw nie należał do szeregowego żołnierza. Niestety nie sposób ustalić, czy wymienione sprzęty należały do wyższej rangi oficera, czy też np. były to ukryte łupy wojenne.

Znaleziska te najprawdopodobniej powiązane są ze starciami Armii Carskiej z wojskami austro-węgierskimi w 1915 roku.

#2. Skarb monet odkryty w Goźlicach

Kolejne niezwykłe znalezisko odnalezione i zgłoszone przez poszukiwaczy. Tym razem chodzi o skarb monet, na jaki natrafili członkowie Stowarzyszenia „Wspólne Dziedzictwo” z Opatowa. Było to dokładnie 118 denarów wybitych za panowania Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka oraz być może we wczesnych latach panowania Jana Olbrachta. Mimo że monety te nominalnie były srebrne, zazwyczaj zawierały znikomy procent kruszcu, a część z nich była nawet jedynie posrebrzana. Kontekst znaleziska sugeruje raczej, że zostały one zgubione niż celowo ukryte.

Denary tych władców były bardzo popularną monetą i są znajdowane stosunkowo często. Warto wspomnieć choćby o skarbie tych monet odkrytym we Wrocławiu, gdzie znaleziono ich ponad 100 tys. sztuk.

#3. Dłubanka sprzed ponad 2 tys. lat odkryta na dnie jeziora Lubanowo

Na łódź natrafiono już w lecie 2020 roku, podczas prac prowadzonych przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Początkowo ograniczono się jedynie do jej zabezpieczenia i pobrania próbek do badań. Wyniki datowań metodą radiowęglową były dość sporym zaskoczeniem, gdyż z 95% pewnością łódź powstała ok. 400 roku p.n.e (plus minus 125 lat). Takie datowanie pokrywa się z fragmentami ceramiki odkrytej wewnątrz łodzi. W lutym powrócono nad jezioro, by dokładniej przebadać znalezisko. Jednodrewka została oczyszczona i zadokumentowana fotograficznie na dnie zbiornika. Na brzeg wydobyto jedynie kilka luźnych fragmentów, które również dokładnie zadokumentowano. Kolejną ciekawostką jest dziób łodzi, któremu dawny szkutnik najprawdopodobniej starał się nadać kształt zoomorficzny.

Unikatowe znalezisko nadal jest badane i analizowane w Instytucie Archeologii UW. Miejmy nadzieję, że ta niepozorna dłubanka rzuci nowe światło na życie ludzi we wczesnej epoce żelaza na ziemiach Polski.

#4. Miecz „grunwaldzki” odnaleziony pod Olsztynem

Niezwykły zestaw przedmiotów został przekazany marszałkowi Gustawowi Markowi Brzezinowi i wzbogaci kolekcję Muzeum Bitwy pod Grunwaldem. Chodzi o doskonale zachowany miecz wraz z osprzętem, w skład którego wchodzi pochwa, elementy pasa oraz dwa noże. Znalezisko datowane jest na przełom XIV i XV wieku, co idealnie wpisuje się kontekst jednej z największych bitew średniowiecznej Europy. Niestety okoliczności odnalezienia zespołu przedmiotów ani ich kontekst nie są znane. Być może po konserwacji i dokładnym przebadaniu miejsca odkrycia uda się ustalić więcej szczegółów.

Jak widać, mimo przeszło 600 lat od bitwy pod Grunwaldem ziemia w tych okolicach nadal skrywa niezwykłe świadectwa tych wydarzeń.

#5. Najstarsze ślady człowieka na Wschodniej Saharze odkryte w kopalni złota

W tym regionie, ogarniętym niegdyś afrykańską gorączką złota, znajduje się wiele opuszczonych kopalni. Ludzie kopiący za cennym kruszcem przebijali się przez kolejne pokłady nie zważając, że mogą one zawierać przedmioty ważne dla świata nauki. Dziś, kiedy obiekty te są już od lat opuszczone, prowadzi się w nich poszukiwania zupełnie innego typu.

W trakcie takich poszukiwań naukowcy pod kierownictwem prof. Mirosława Masojcia z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego natrafili na tzw. „rozłupce” – duże, kilkukilogramowe narzędzia typowe dla obszarów Kenii i Etiopii, wytwarzane tam już nawet milion lat temu. Znaleziska dokonane przez zespół prof. Masojcia datowane są ostrożnie między 700 tys. a milion lat temu i powiązane są z występującym na tym obszarze homo erectusem.

Niestety, obecnie sytuacja polityczna w regionie objętym badaniami jest bardzo napięta i choć naukowcy mają nadzieję, że w kolejnych warstwach uchwycą jeszcze starsze dowody działalności wczesnych ludzi, na ten moment dalsza eksploracja musiała zostać wstrzymana.

#6. W Egipcie odnaleziono Zaginione Miasto

Misja naukowa kierowana przez kontrowersyjnego egiptologa Zahiego Hawassa poinformowała o odkryciu tzw. Zaginionego Miasta. Ośrodek został założony przez Amenhotepa III i pełnił bardzo ważną rolę w czasach panowania jego następcy – Amenhotepa IV. Oznacza to, że ma ono ponad 3300 lat. Miasto zachowało się w zaskakująco dobrym stanie. Niektóre budynki zachowane są na wysokość przekraczającą 3 m, a w ich wnętrzu badacze natrafili na przedmioty codziennego użytku. Ze względu na rozmiar znaleziska jak i stan jego zachowania niektórzy uważają, że odkrycie Zaginionego Miasta jest ważniejsze nawet od odnalezienia grobowca Tutenchamona. Do tej pory podczas pierwszego sezonu badań odsłonięto jedynie jego niewielki fragment.

W kolejnych latach możemy spodziewać się kolejnych sensacyjnych wieści o nowych odkryciach, które pozwolą wejrzeć w życie codzienne Egipcjan w okresie świetności ich państwa.

#7. Bulla papieska odkryta w Ossolinie

Ponownie wracamy do Polski. Na niecodzienny zabytek natrafili członkowie Stowarzyszenia Historyczno–Eksploracyjnego „Pamięć” podczas swoich poszukiwań przy użyciu wykrywaczy metali. Niewielki, ołowiany przedmiot został odkryty podczas poszukiwań w jednym z sadów. Wstępne oględziny wskazują, że najprawdopodobniej jest to bulla (rodzaj pieczęci) papieska papieża Eugeniusza IV, który zasiadał na tronie Stolicy Apostolskiej w latach 1431–1447. Byłby to jeden z niewielu takich zabytków z terenów Polski.

Kilka lat wcześniej w okolicy Opatowa członkowie innego stowarzyszenia (Stowarzyszenia Na Recz Ratowania Zabytków „Sakwa”) odnaleźli połowę bulli papieża Jana XXIII.

#8. Makabryczne znalezisko w lesie pod Gudziszem

Na koniec nieco inna historia. Podczas porządkowania terenu przed planowanymi na maj poszukiwaniami członkowie Stowarzyszenia Templum natrafili na ludzkie kości. Początkowo sądzili, że mają do czynienia ze szczątkami z czasów II wojny światowej, jednak po konsultacji z antropologiem dr. Andrzejem Ossowskim z Instytutu Medycyny Sądowej w Szczecinie zdecydowali się na zawiadomienie policji. Funkcjonariusze zabezpieczyli nieoczekiwane znalezisko. Niestety, na ten moment personalia tej osoby pozostaną nieznane.

Warto pamiętać, że podczas poszukiwań można natknąć się nie tylko na ciekawe i cenne znaleziska, ale czasem można dokonać znacznie bardziej ponurego odkrycia.

W poprzednim odcinku: Kobiety nie tylko do garów - ciekawy pochówek sprzed 9 tys. lat