7 ciekawostek o najbardziej interesujących skamieniałościach

#1. Mumia, jakiej nikt się nie spodziewał

Pancerz ochronny, skóra, a nawet – w dużej części – brzuch w stanie praktycznie nienaruszonym. Nie jest to widok, na który paleontolodzy natykaliby się codziennie. Wręcz przeciwnie, to widok pod każdym względem niecodzienny. Zwłaszcza że nie chodziło o zwyczajny organizm, a o borealopeltę, wymarłego przed milionami lat dinozaura. Ten konkretny osobnik miał około 5,5 metra długości i ważył nawet 1300 kilogramów. Ze względu na to, jak doskonale zachowały się znalezione w kanadyjskiej Albercie szczątki, naukowcy twierdzą, że to bardziej mumia niż skamieniałość. Odnaleźli ją – zupełnie przypadkiem – górnicy pracujący w jednej z miejscowych kopalni.

#2. Najdłuższa podróż kolibra

Kolibry to niezwykle malownicze ptaki, których obserwowanie sprawia prawdziwą radość – ze względu na tempo uderzeń skrzydłami czy rozmiary. Najmniejsze kolibry mają zaledwie kilka centymetrów długości i ważą kilka gramów. Ale żeby popatrzeć sobie na kolibry, trzeba niestety udać się za ocean, w naturalnym środowisku występują wyłącznie w Amerykach. Co nie znaczy jednak, że zawsze właśnie tak było. Najstarszego kolibra – rzecz jasna pod postacią liczących sobie 30 milionów lat skamieniałości – znaleziono bowiem zdecydowanie bliżej, bo na terenie Niemiec. I w tym kontekście twierdzenie, że kolibry mogły kiedyś występować na terytorium dzisiejszej Polski, przestaje być takie niedorzeczne.

#3. Dyskryminacja wśród mamutów

Mniej więcej 75% skamieniałości mamutów, na jakie udało się natrafić badaczom (lub przypadkowym szczęściarzom), to pozostałości męskich osobników. Czy to oznacza, że "struktura płciowa" populacji mamutów była wyjątkowo silnie zaburzona? Nic z tych rzeczy. Oznacza to co najwyżej, że pod pewnymi względami mamuty wcale nie różniły się bardzo od ludzi. Po prostu młode samce mamutów były z natury bardziej odważne, by nie powiedzieć – bardziej dosadnie, ale i zgodnie z prawdą – głupsze. Z tego względu łatwiej wpadały w pułapki, wąwozy, szczeliny itp., z których nie były w stanie się wydostać. Tam umierały, a ich szczątki – osłonięte przed niszczącym wpływem między innymi czynników atmosferycznych – lepiej przetrwały próbę czasu niż te "zostawione" na powierzchni.

#4. Dylematy ewolucyjnej kolejności

Co było pierwsze – jajko czy kura? Pierwszą z największych zagadek w dziejach Ziemi zostawmy tym razem w spokoju. Zajmijmy się inną – motyle czy kwiaty. Jedne wydają się wszak z drugimi nierozłączne. A jednak, jedne potrzebowały dobrych 70 milionów lat dłużej, by pojawić się na naszej miłej planecie. I wbrew temu, czego można by się spodziewać – i wbrew temu, co dotychczas sądzili badacze – wcale nie kwiaty były pierwsze. Najstarsze skamieniałości dokumentujące istnienie motyli i ciem datowane są na co najmniej 200 milionów lat. Z kolei rośliny pojawiły się na Ziemi około 130 milionów lat temu. Cóż, nie od razu na świecie zrobiło się pięknie!

#5. Przekłamany wizerunek neandertalczyka

Zdarza nam się powiedzieć o kimś nieokrzesanym, że zachowuje się jak neandertalczyk – prostacko, brutalnie, jest pozbawiony jakiejkolwiek empatii. W niektórych słownikach można nawet znaleźć taką usankcjonowaną definicję. Czy neandertalczycy rzeczywiście tacy byli? Odkrycie w jaskini Shanidar, jakiego naukowcy dokonali w 1957 roku, sugeruje, że niekoniecznie. Co konkretnie odnaleziono? Szczątki osobnika płci męskiej, który dożył 35-45 lat pomimo zaawansowanego artretyzmu i licznych chorób. Nie byłoby to możliwe bez troskliwej opieki pozostałych członków grupy. Może warto więc przemyśleć swoje zdanie o neandertalczykach.

#6. Zupełnie niepotrzebny kompleks wzrostu

Ci, którzy stali w kolejce po wzrost zamiast po rozum, lubią powtarzać, że "prawdziwy facet zaczyna się od 180 cm wzrostu" (nie pozdrawiam! tuż spod tej granicy). Jak jest z tym wzrostem naprawdę? Warto prześledzić historię. Zachowane szczątki wskazują, że homo erectus miał przeciętnie 1,79 m. To najstarszy ludzki przodek o budowie przypominającej obecne proporcje. To również najdłużej żyjący z naszych przodków – homo erectus bytował na Ziemi 9 razy dłużej niż, jak do tej pory, nasz własny gatunek, czyli homo sapiens. I na pocieszenie dla wszystkich niziołków, współcześnie zaledwie 17% ludzkości jest wyższych od przeciętnego homo erectusa. Poza tym nie rozmiar się liczy... ale to już zupełnie inna historia.

#7. Kupić sobie dinozaura

Wydawałoby się, że szczątki żyjących przed milionami lat stworzeń powinny bez dyskusji trafić w ręce badaczy i do muzeów. Okazuje się, że wcale nie jest to takie oczywiste. Przykład? Odnalezione w 1990 roku szczątki tyranozaura o wdzięcznym imieniu Sue. To jeden z największych i najlepiej zachowanych odkrytych szkieletów. Po długich sporach dotyczących tego, kto jest jego właścicielem, ostatecznie trafił do Muzeum Historii Naturalnej w Chicago. Został wylicytowany na aukcji – 8,3 miliona dolarów, jakie za niego zapłacono, przez długi czas czyniło go najdroższą skamieniałością w dziejach. To zmieniło się dopiero w październiku 2020, kiedy inny tyranozaur – Stan – za 31,8 milionów dolarów powędrował do... anonimowego nabywcy.