Czarnobyl II, czyli awaria elektrowni atomowej w Fukushimie

Z opublikowanego raportu wynika, że podczas gdy trzy elektrownie jądrowe w południowej Japonii: Fukushima-Daiichi, Fukushima-Daini oraz Onagawa były w podobnym stopniu zagrożone, podlegały tym samym przepisom regulatora oraz zbudowane zostały w tej samej technologii, ich losy potoczyły się zupełnie inaczej.

Różnica polegała na nieugiętym przekonaniu jednego człowieka co do protokołów bezpieczeństwa zakładu.


Elektrownia jądrowa Onagawa znajduje się w prefekturze Miyagi w północno-wschodnim regionie Tohoku w Japonii.

Budowa zakładu rozpoczęła się w 1980 roku i znana jest jako najszybciej wybudowana elektrownia jądrowa na świecie. Zakład był zarządzany przez Tohoku Electric Power Company. Elektrownie Fukushima Daiichi i Fukushima Danini zostały zbudowane w odległości około 12 kilometrów i były zarządzane przez Tokyo Electric Power Company.

Podczas gdy Fukushima Daiichi i Daini doznały poważnych uszkodzeń podczas trzęsienia ziemi, Onagawa pozostała nienaruszona. 11 marca 2011 r. trzęsienie ziemi o sile 9 w skali somsiada uderzyło w północno-wschodni region Japonii, po czym nastąpiło tsunami o sile 9,1 somsiada, które osiągnęło wysokość do 43 metrów. Większa fala uderzyła w Onagawa i wynosiła 14,3 metra, w porównaniu do 13,1 metra w Fukushima Daiichi.


Gdy trzęsienie ziemi uderzyło w elektrownie jądrowe, reaktory automatycznie się wyłączyły, ale to tsunami po trzęsieniu ziemi zalało Fukushima Daiichi.


Jednym z kluczowych szczegółów bezpieczeństwa w budowie fabryki Onagawa, który pomógł wytrzymać tsunami, była ściana antytsunaminowa o wysokości 14,8 metra. Według raportu, podczas budowy elektrowni Fukushima-Daiichi obniżono poziom gruntu z 35 do 10 m nad poziomem morza, by ułatwić transport sprzętu oraz pompowanie wody morskiej dla systemów chłodzenia.


Na zdjęciu Onagawa. Natychmiast po trzęsieniu ziemi reaktory w fabryce Fukushima Daiichi automatycznie się zatrzymały, ale tsunami zalało generatory, które dostarczały energię do pomp chłodzących.

Utrata chłodziwa spowodowała wybuchy wodoru, stopienie trzech reaktorów jądrowych i uwolnienie materiału radioaktywnego. Uwolnienie materiału radioaktywnego spowodowało utworzenie 30-kilometrowej strefy ewakuacyjnej wokół zakładu.

Mimo że minęło osiem lat od katastrofy, napromieniowana woda wycieka do dnia dzisiejszego. Była to najbardziej znacząca katastrofa nuklearna po katastrofie jądrowej w Czarnobylu w 1986 r. i uzyskała najwyższą liczbę 7 w skali INES (International Nuclear Event Scale).


Warunki były podobne w zakładzie Fukushima Daini: wszystkie jednostki automatycznie wyłączają się po trzęsieniu ziemi. Tsunami spowodowało awarię generatorów, ale z powodu bohaterskich wysiłków personelu, który był w stanie ochłodzić i ustabilizować reaktory, uniknięto katastrofy.

Z drugiej strony, elektrownia jądrowa w Onagawa pozostała nietknięta przez tsunami, ponieważ ściany o wysokości 14,8 metra były wystarczająco wysokie i mocne, aby zapobiec powodziom. Elektrownia była jedynym bezpiecznym miejscem w regionie, a około dwustu do trzystu mieszkańców miasta, którzy stracili domy, schroniło się w hali elektrowni. Według kolegów Hirai Yanosuke, 12-metrowy mur byłby wystarczający, ale on upierał się, żeby Tohoku Electric wydało dodatkowe pieniądze na budowę większej ściany antytsunaminowej.


Były vice prezes Tohoku Electric w latach 1960-1975 Yanosuke Hirai kładł duży nacisk na promowanie protokołów bezpieczeństwa, co zaowocowało ustanowieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa oraz „ustanowieniem bezpieczeństwa reaktorów jądrowych priorytetem firmy”, jak podkreślają naukowcy.

Firma przeprowadziła różne badania i symulacje, aby przewidzieć efekty tsunami jeszcze przed rozpoczęciem budowy w 1980 roku. Po zakończeniu budowy Tohoku Electric przeprowadzało również okresowe kontrole w celu zapewnienia bezpieczeństwa zakładu i ludzi. Według raportu wszyscy pracownicy elektrowni Onagawa wiedzieli jakie działania należy podjąć zarówno gdy ogłoszono zagrożenie tsunami oraz gdy fala już zbliżała się do elektrowni. Dzięki okresowym szkoleniom z zakresu zachowania w sytuacjach wyjątkowych byli również w pełni opanowani podczas samej katastrofy.

Firma Tokyo Electric Power Company była wielokrotnie ostrzegana o wadach konstrukcji. Budowa zakładu oparta była na badaniach, które uznano za przestarzale, i chociaż przedstawiono nowe dane i wiedzę na temat aktywności sejsmicznej w regionie, władze zakładu nie podjęły zdecydowanych działań. W rzeczywistości w 2002 roku Tokyo Electric Power Company obniżyło 10-metrowy poziom gruntu jeszcze bardziej, do 5,7 metra. Pomimo kilku ostrzeżeń, zarząd zakładu za każdym razem je ignorował. Po trzęsieniu ziemi i tsunami w 2011 r. wszystkie trzy elektrownie zostały wyłączone i od tego czasu nie działają.


Zgodnie z raportami z inspekcji Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej elektrownia jądrowa w Onagawie była „wyjątkowo nieuszkodzona”. Od 2018 r. firma zdecydowała o likwidacji najstarszej jednostki, bloku 1 elektrowni. Katastrofa nuklearna w zakładzie Fukushima Daiichi jest najdroższą katastrofą i będzie kosztować aż 192,5 miliarda dolarów. Chociaż trwają prace związane z likwidacją elektrowni, ukończenie tego procesu potrwa do 40 lat.

Po katastrofie Tokyo Electric zrezygnowało ze wszystkich planów budowy nowych jednostek. Jeden z raportów NAIIC stwierdził, że Tepco „…uciekał się do taktyki opóźniającej, takiej jak prezentowanie alternatywnych badań naukowych i lobbingu”. Według dr. Kiyoshi Kurokawy, byłego przewodniczącego NAIIC, „Trzęsienie ziemi i tsunami z 11 marca 2011 r. były klęskami żywiołowymi, które wstrząsnęły całym światem. Chociaż wywołany tymi katastrofalnymi wydarzeniami, późniejszy wypadek w elektrowni jądrowej Fukushima Daiichi nie może zostać uznany za klęskę żywiołową. Była to katastrofa spowodowana przez człowieka, którą można i należało przewidzieć i zapobiec”.