10 ciekawostek o starożytnych miastach, które od lat fascynują badaczy

Wydaje się, że dzisiaj – dysponując tak zaawansowaną technologią i mając bardzo szczegółowy obraz znacznej części Ziemi – o wielkie odkrycia, przynajmniej natury geograficznej, archeologicznej czy historycznej, jest coraz trudniej. Zdarzają się wyjątki. Heraklejon, znajdujący się tuż obok słynnej Aleksandrii egipski port, został zalany wodą około VII wieku. Trzynaście kolejnych stuleci przeczekał w ukryciu i dopiero w 2000 roku, ku zaskoczeniu wszystkich, na jego ślady trafił francuski archeolog specjalizujący się w badaniach podwodnych, Franck Goddio.

#2. Miasto, które pojawia się i znika

Jeszcze nie tak dawno temu, bo aż do 1967 roku, Vilarinho da Furna, liczące sobie ponad 2 tys. lat miasteczko w Portugalii, było wciąż żywe. Wówczas jednak portugalskie przedsiębiorstwo energetyczne zdecydowało się zapłacić jego 300 mieszkańcom za wyprowadzkę, uwalniając miejsce pod budowę zapory i zbiornika, którego wody zalały miasto. Dzisiaj Vilarinho da Furna pojawia się i znika, zależnie od stopnia wypełnienia zbiornika. Będąc w okolicy (północna Portugalia), można wypożyczyć łódź z przezroczystym dnem i przepłynąć się nad ruinami miasteczka. Podczas suszy, kiedy poziom wody znacząco się obniża, można wybrać się na spacer.

#3. Sybaryci istnieli naprawdę

Sybaryta to człowiek, który niczego sobie nie odmawia, czerpiąc z życia pełnymi garściami… co w sumie nie wydaje się niczym złym, jednak już przed wieloma wiekami termin ten używany był w prześmiewczym znaczeniu. Wziął się od bogatego greckiego miasteczka Sybaris, którego mieszkańcom naprawdę niczego nie brakowało. Posiadali nawet prywatne kanały, którymi wino spływało do ich osobistych piwniczek. Swoje konie… uczyli tańcować w rytm muzyki. Moraliści twierdzą, że właśnie nadmiar dostatków doprowadził ostatecznie mieszkańców Sybaris do zguby zapoczątkowanej starciami wewnętrznymi i późniejszym atakiem Krotończyków.

#4. Święte miasto krokodyli

Fajum, gdzie zaczyna się akcja W pustyni i w puszczy, to położone 85 km na południowy-zachód od Kairu miasto o dziesiątkach różnych nazw. Starożytni nazywali je nawet… Krokodylopolis. Wszystko przez to, że pośrodku miasteczka znajdowało się „święte jezioro”, w którym pływały czczone przez Egipcjan krokodyle. Mieszkańcy ówczesnego Fajum karmili zwierzęta, a nawet – w hołdzie – obdarowywali je biżuterią.

#5. Stare mury Jerycha

Jerycho, obecnie pod kontrolą Autonomii Palestyńskiej, to jedno z najstarszych miast świata, które zamieszkiwane są nieprzerwanie. Pierwsi ludzie osiedli tutaj nawet 9 tys. lat przed Chrystusem, czemu sprzyjały liczne w okolicy źródła wody pitnej. Jerycho otoczone jest słynnymi na cały świat murami wzniesionymi ok. 7 tys. lat p.n.e. To czyni je najstarszym na świecie miastem okolonym murami.

#6. Piramidy większe niż w Egipcie

W lasach Gwatemali odkryto pozostałości starożytnego miasta El Mirador, które swoją największą świetność przeżywało pomiędzy III w. p.n.e. a I w. n.e. Przez pewien czas to właśnie El Mirador stanowiło jeden z najważniejszych ośrodków na mapie imperium Majów. Majowie wznieśli w nim liczne piramidy, w tym tę największą – La Danta. Mimo że pod względem samej wysokości ustępuje nieco egipskiej piramidzie Cheopsa, to już pod względem sumarycznej objętości zauważalnie ją wyprzedza. Charakterystycznym znakiem rozpoznawczym piramid z El Mirador są zaokrąglone narożniki.

#7. Nieprzebrane skarby Timbuktu

W dawnych czasach Timbuktu należało do najbogatszych miast na świecie, a potęga imperium Mali zaowocowała uznaniem jego władcy, Mansa Musy, za najbogatszego człowieka, jaki kiedykolwiek stąpał po ziemi. Dzisiaj Mali wygląda już zupełnie inaczej, ale Timbuktu pozostaje kolebką afrykańskiego piśmiennictwa. W rozrzuconych po całym mieście bibliotekach znajduje się ponad 300 tysięcy manuskryptów z czasów przedkolonialnych, spośród których wiele spisanych jest po arabsku, a reszta w lokalnych językach. To bezcenna kolekcja dotycząca tematów m.in. ziołolecznictwa, matematyki, astronomii, historii czy religii.

#8. Starożytne miasto na rafie koralowej

W dalszym ciągu nie do końca wiadomo, jak je zbudowano… Nan Madol w Mikronezji to jedyne starożytne miasto, jakie zbudowano na rafie koralowej. Uważane nie bez powodu za cud inżynierii, stanowi zagadkę dla archeologów i historyków – tym bardziej że zbudowano je w VIII lub IX wieku naszej ery, na długo przed tym, kiedy każdy bogaty Arab mógł usypać sobie z petrodolarów własną wyspę. Nan Madol imponuje nie tylko konstrukcją, nietypowym położeniem, ale też rozmachem – do jego zbudowania usypano ponad 100 sztucznych wysp.

#9. Nie wszystko ruiny, co się świeci

Skoro udało się nurkom w Egipcie w 2000 roku, to dlaczego by niemożliwe miało okazać się powtórzenie sukcesu? W 2013 roku grupa nurków-amatorów natknęła się w pobliżu greckiej wyspy Zakynthos na coś, co wyglądało jak ruiny starożytnego miasta. Kolumny, budowle w kształcie dysków, przypominające wyłożone brukiem ulice… dzieło starożytnych jak nic! Wysłani na miejsce archeologowie nie mieli jednak dobrych wiadomości. Tzw. zaginione miasto Zakynthos okazało się zbudowane bynajmniej nie przez ludzi, a przez… żywiące się metanem mikroby. To zaś, co dzisiaj przypomina starożytne ruiny, to tylko pozostałości ich działalności.

#10. Kanalizacja Mohendżo-Daro

Nawet dzisiaj, w XXI wieku, w wielu regionach świata są takie miejsca, do których luksus sieci wodno-kanalizacyjnej jeszcze nie dotarł. Tym większe wrażenie robi Mohendżo Daro, miasto na terenie obecnego Pakistanu, które już 4 tysiące lat temu posiadało rozbudowaną sieć kanalizacji. Do każdego domostwa przypisane było prywatne „miejsce kąpielowe” wyposażone w system rur, które odprowadzały zużytą wodę najpierw do większych odpływów, a później do ścieków.

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10