100 ciekawostek o Polsce na 100-lecie odzyskania niepodległości, część II

. 1952 .

1952 rok. Amerykański dziennikarz pyta Polaka:
- Jaki jest wasz stosunek do ZSRR?
- Bardzo dobry, my dajemy im zboże a w zamian oni zabierają nam cukier

22 lipca uchwalono tzw. stalinowską konstytucję, na mocy której nazwa państwa zmieniła się na: Polska Rzeczpospolita Ludowa. Zniesiono urząd prezydenta, a za władzę w państwie odpowiadała ustanowiona Rada Państwa. Stolicę przeniesiono do Warszawy.

26 października w otoczce państwowego terroru i propagandy odbyły się wybory parlamentarne. Prawdziwych wyników nie znamy do dziś, a według tych spreparowanych wszystkie mandaty uzyskał Front Narodowy.

W tym samym roku rozpoczęto budowę Pałacu Kultury i Nauki, a z Monachium nadano pierwszą audycję Radia Wolna Europa.


W dniu objęcia stanowiska premiera Rady Państwa przez Bolesława Bieruta ogłoszono również amnestię.

. 1953 .

Przed sądem wojskowym rozpoczął się proces pokazowy księży kurii krakowskiej. 4 księży i 3 osoby świeckie oskarżono bezpodstawnie o szpiegowanie na rzecz Stanów Zjednoczonych. Wydano trzy wyroki śmierci, jednak ostatecznie zmieniono je na dożywotnie więzienie. Nie był to ani pierwszy, ani ostatni proces tego rodzaju, który był tylko "pokazówką" władz, mającą na celu wytworzenie poczucia wrogości do państw zachodnich wśród obywateli PRL.

W Warszawie zorganizowano Mistrzostwa Europy w Boksie. Polacy dziewięciokrotnie stawali na podium, zdobywając 2 brązowe, 2 srebrne i 5 złotych medali.

W żerańskiej FSO wyprodukowano pierwszy polski silnik samochodowy. Trafił do Warszawy M-20. We wrocławskiej fabryce PaFaWag wyprodukowano natomiast pierwszy elektrowóz EP02. Powstało 8 sztuk, a 3 z nich możemy oglądać do dziś w muzeach.


Polska telewizja zaczęła prężnie nadawać - ruszyła regularna emisja programu (pół godziny raz na tydzień). Powstał też Teatr Telewizji.

W tym samym roku umarł Józef Stalin.

. 1954 .

Dąb Bartek został w tym roku uznany za pomnik przyrody. Według szacunków z tamtych czasów mógł mieć nawet 1200 lat - dziś jednak wiemy, że jego wiek to około 680 wiosen. Można go podziwiać do dziś.

Swoją premierę miał film Przygoda na Mariensztacie - to pierwszy polski film w kolorze. Wcześniejszych produkcji nie udało się dokończyć.

W tym roku miało również miejsce ostatnie pełne zaćmienie słońca widoczne z terytoriów Polski. Jako pełne można było je podziwiać z terenów Suwalszczyzny, w pozostałej części kraju było zaćmieniem częściowym.


W trakcie wizyty w Berlinie wysoki urzędnik Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego postanowił zbiec i po czasie zaczął nadawać audycję "Za kulisami bezpieki i partii" na falach Radia Wolna Europa.

. 1955 .

W Poznaniu otwarto słynny Okrąglak, a w Warszawie Stadion Dziesięciolecia i Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina. O Pałacu Kultury napisaliśmy cały artykuł.

Powstał też Zespół Filmowy Kadr, który wyprodukował w późniejszych latach cały szereg docenianych i lubianych filmów.


PZPN wszedł w strukturę UEFA.

W tygodniku Nowa Kultura pojawił się Poemat dla dorosłych, który był jawną i ostrą krytyką władzy. Wywołało to szereg dymisji w redakcji Nowej Kultury, ale przyczyniło się też do poprawy warunków pracy w kraju.

47-letnia nauczycielka Ludwika Wawrzyńska uratowała czworo dzieci, wynosząc je z płonącego baraku hotelowego "Metrobudowy" przy ul. Włościańskiej 52 w Warszawie. Poświęciła dla nich życie - po 4 dniach zmarła. Za swą bohaterską postawę została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a na jej cześć powstały wiersze, m.in. Wisławy Szymborskiej i Leopolda Staffa.

. 1956 .

Tego roku miał miejsce pierwszy w historii PRL strajk generalny. W jego przebiegu doszło do demonstracji, które zostały krwawo stłumione przez wojsko i milicję. Te wydarzenia znamy dziś pod nazwą Poznański Czerwiec, a czasem nawet pod określeniem powstanie poznańskie, jednak władze PRL starały się wszystko zbagatelizować i nazywały to wypadkami czerwcowymi, jeśli już w ogóle o tym wspominały.
W trakcie czerwca 1956 miał miejsce czarny czwartek, czyli walki między demonstrantami a Ludowym Wojskiem Polskim, którzy w liczbie 10 000 funkcjonariuszy próbowali opanować strajk. Dopiero w 2006 r. udało się ustalić pełną listę zabitych i zmarłych w wyniku odniesionych ran (57 osób).

W tym roku uruchomiono Totalizator Sportowy, w Warszawie otwarto legendarny do dziś klub Stodoła, a w Chorzowie Stadion Śląski.

Ogłoszono amnestię, zalegalizowano aborcję i reaktywowano ZHP, które do tej pory działało w komórkach konspiracyjnych.

. 1957 .

27 stycznia odbyło się pierwsze losowanie Toto-Lotka, a 25 października w Świecie Młodych ukazał się pierwszy odcinek serii komiksowej "Tytus, Romek i A’Tomek". Parę ciekawostek o Tytusie znajdziesz tutaj.

W Warszawie rozpoczęła się produkcja Syreny 100 - kolejnej legendy w tym zestawieniu. Równie legendarny okazuje się film Kanał Andrzeja Wajdy, który miał w tym czasie premierę.

W 1957 r. wykonano też karę śmierci na Eleganckim mordercy, czyli pierwszym powojennym seryjnym mordercy w Polsce. Został powieszony w więzieniu Montelupich w Krakowie.

W eliminacjach mistrzostw świata w piłce nożnej reprezentacja Polski pokonała ZSRR 2:1. Tłumy kibiców jeszcze długo po zakończeniu meczu nie opuszczały trybun i śpiewały piłkarzom "sto lat".

. 1958 .

Profesor Wiktor Bross we Wrocławiu wykonał pierwszą w Polsce operację na otwartym sercu. W Warszawie rozpoczął się I Festiwal Jazz Jamboree (pod nazwą Jazz 58). W Poznaniu zaprezentowano, jak się później okazało, kolejną legendę polskiej motoryzacji, samochód FSC Żuk.

W Świerku pod Warszawą uruchomiono pierwszy w Polsce reaktor jądrowy EWA. W latach 80. trafił nawet na rewers banknotu 20 000 zł.


Krakowscy studenci bojkotują przepełnione propagandą zajęcia społeczno-polityczne. Senat UJ ugina się i przekwalifikowuje zajęcia na dobrowolne.

W tym roku odbył się też pierwszy zjazd Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Chińskiej - dziś brzmi nieco zabawnie, ale w tamtych czasach do towarzystwa należało około 20 000 osób.

. 1959 .

Na początku roku w Gdyni dochodzi do niewytłumaczalnego zjawiska, kiedy to do portowego basenu nagle z nieba spada jakiś przedmiot wielkości dużej beczki. Po mieście zaczynają krążyć plotki, ktoś mówi o wyrzuconej na plażę dziwnej istocie i... plotka urosła do tego stopnia, że do dziś wiele osób uważa, że był to wypadek statku kosmicznego pozaziemskiej cywilizacji. Na dnie basenu nie znaleziono żadnych dowodów takiego wydarzenia.

3 lutego do Polski powróciła część skarbów dziedzictwa narodowego, wywiezionych w 1939 r. i zdeponowanych w Kanadzie. Wśród nich był m.in. miecz koronacyjny królów polskich Szczerbiec.

5 września otwarto za to Śląskie Wesołe Miasteczko - można je wciąż odwiedzać i dziś nazywa się Legendia.

W tym roku powołano też KGHM.

. 1960 .

Na Nowej Hucie miała miejsce pierwsza walka o krzyż. Władze PRL zdecydowały, że nie dotrzymają obietnicy i w miejscu, w którym miał powstać kościół, wybudują szkołę. Jednak mieszkańcy postawili tam wcześniej krzyż i nie pozwolili go usunąć ekipie budowlanej. Doszło do zamieszek. W efekcie szkołę wybudowano obok, a na działce z krzyżem rzeczywiście powstał kościół, ale... dopiero w 2001 r.

Polskie Radio nadało pierwszy odcinek powieści radiowej "W Jezioranach"; słuchowisko nadawane jest do dziś.

W 1960 r. miał premierę znany i do dziś lubiany przez wszystkie dzieci film Krzyżacy.

. 1961 .

Decyzją władz PRL ze szkół usunięto nauczanie religii.

W Warszawie został skonstruowany Audiokardiometr PS-61. Pierwsze urządzenie do badania serca płodu.

W tym samym mieście pojawiło się "UFO".


W 1961 r. swoją premierę miał też pierwszy film Stanisława Barei Mąż swojej żony, a polska reprezentacja piłki nożnej podjęła w meczu towarzyskim ZSRR i wygrała 1:0.

. 1962 .

Pięcioosobowa grupa przestępców dostała się do pomieszczeń Narodowego Banku Polskiego w Wołowie, skąd ukradła 12 531 000 zł (średnie miesięczne wynagrodzenie wynosiło wówczas 1680 zł). Przebieg napadu, nazwanego napadem stulecia, został przedstawiony w filmie "Hazardziści".

Odbyła się premiera filmu "O dwóch takich, co ukradli księżyc" według powieści Kornela Makuszyńskiego. Główne role w filmie zagrali Lech i Jarosław Kaczyńscy.

A do dziś nie wiemy, co tak naprawdę wydarzyło się 9 października 1962 roku.

. 1963 .

Latem 1963 roku we Wrocławiu wybuchła ostatnia w Polsce i jedna z ostatnich w Europie epidemia ospy prawdziwej. Zachorowało 99 osób, z których 7 zmarło.


Rozpoczęto produkcję samolotu PZL TS-11 Iskra. Konstrukcja była wyjątkowo udana i do dziś można spotkać ją na niebie kilku krajów na świecie.

. 1964 .

Rozpoczął się proces w sprawie tzw. afery mięsnej. Był to kolejny proces pokazowy władz PRL. Wielu oskarżonym na podstawie fałszywych zeznać i spreparowanych dowodów "udowodniono" kradzież mięs, podmianę towaru na mięsa gorszej jakości, fałszowanie faktur, łapówkarstwo i inne. Aresztowano przeszło 400 osób. Zapadło wiele wyroków skazujących, w tym jedna kara śmierci wykonana w 1965 r. (stracono Stanisława Wawrzeckiego - jego syn Paweł został znanym aktorem). Skazanych uniewinniono dopiero po rewizji wyroku w 2004 r.

Antoni Słonimski wręczył premierowi List 34, będący sprzeciwem wobec polityki kulturalnej prowadzonej przez PRL. Był to manifest przeciwko ostrej cenzurze panującej w tamtych czasach w kraju.

. 1965 .

Ogłoszono list biskupów polskich do episkopatu niemieckiego w sprawie wzajemnego wybaczenia krzywd ze słynnymi słowami " ...przebaczamy i prosimy o wybaczenie". Władze PRL zareagowały bardzo mocno na ten akt pojednania z zachodem.

W niebo wzniosła się pierwsza polska rakieta meteorologiczna Meteor, która była prekursorem wielu polskich sukcesów na tym polu.


Przedłużono układ o przyjaźni z ZSRR, nowa umowa trwała do 1985 roku

. 1966 .

W całym kraju obchodzono finał obchodzonego od 1960 r. 1000-lecia Państwa Polskiego. Zbudowano wtedy tysiąc szkół, z których wiele istnieje do dzisiaj, a w ramach obchodów doszło do "walki" między państwem a kościołem. Kościół obchodził w tym samym czasie 1000-lecie chrztu Polski.

W maju w Warszawie milicja rozgoniła procesję kościelną i aresztowała przeszło 400 osób. Tego samego dnia w Brzegu doszło do całodniowych walk z ZOMO, które również miały podłoże religijne. Zomowcy działali z takim impetem, że przez pomyłkę wtargnęli do Związku Młodzieży Polskiej i pobili jednego z członków tej organizacji.

W I Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie dokonano pierwszego w Polsce udanego zabiegu przeszczepienia narządu (nerki).

W Gorzowie Wielkopolskim dokonano natomiast rekordowego pomiaru temperatury: Słupek rtęci wskazał 28,7°C i nie byłoby w tym nic rekordowego, gdyby nie fakt, że miało to miejsce w październiku (dokładnie 14 października). Dla porównania 10 lat wcześniej w Suwałkach zanotowano rekordowo niską temperaturę jak na październik i było to -14,2°C.

Czerwone Gitary wydały swój pierwszy album To właśnie my.

. 1967 .

Władze PRL zerwały stosunki dyplomatyczne z Izraelem po jego zwycięstwie w wojnie sześciodniowej (szalenie ciekawej). ZSRR wpierał w tej wojnie pokonany przez Izraelczyków Egipt, więc decyzja o zerwaniu stosunków przyszła z góry.

Jednocześnie ZSRR nie zgodził się na wspieranie amerykańskiej pop-kultury i nie wydał zgody na koncert The Rolling Stones w Moskwie. Mick Jager stwierdził, że w takim razie chętnie zagra w Warszawie. Władysław Gomułka oczywiście nie miałby żadnej trudności z tym, aby za przykładem ZSRR nie przyjąć muzyków, ale w końcu się zgodził, bo - jak wieść gminna niesie - wyprosiły to u niego jego wnuczki!


W tym samym roku Czesław Niemen zaprezentował swój Dziwny jest ten świat. Artysta zdobył za tę piosenkę nagrodę na V Festiwalu Piosenki w Opolu. Bywa ona określana jako pierwszy polski protest song, choć w rzeczywistości inspiracją Niemena były stosunki międzyludzkie. Co jak co, ale w historii polskiej muzyki to chyba jedna z najwybitniejszych piosenek.

28 listopada 1967 rozpoczęto montaż Polskiego Fiata 125p.

. 1968 .

Kilka tysięcy studentów Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowało wiec, na którym jednomyślnie przyjęli rezolucję, w której treści czytamy.:

My studenci uczelni warszawskich, (...) oświadczamy: Nie pozwolimy nikomu deptać Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. (...) Nie pozwolimy odebrać sobie prawa do obrony demokratycznych i niepodległościowych tradycji Narodu Polskiego. Nie umilkniemy wobec represji.

Była to reakcja na zakaz wystawienia Dziadów w Teatrze Narodowym. Stało się to początkiem tzw. wydarzeń marcowych, czyli fali studenckich protestów oraz sporów wewnątrz PZPR, rozgrywanych w atmosferze antysemickiej nagonki i antyinteligenckiej propagandy.

Po wydarzeniach marcowych znacząco podniósł się poziom wykształcenia milicjantów, ponieważ spędzili oni dwa tygodnie na uniwersytetach

W tym samym roku wojska Układu Warszawskiego, w tym polskie pod wodzą gen. Jaruzelskiego, wkroczyły do Czechosłowacji.

Kiedy polska armia wkroczyła z innymi krajami Układu Warszawskiego tłumić rozruchy w Czechosłowacji, to wysłano tam też czterech pancernych i psa. Pancerni przekroczyli granicę, ale Szarik nie chciał iść dalej.
- Jestem pies, a nie świnia - zaszczekał.

8 września Ryszard Siwiec dokonał samospalenia na Stadionie Dziesięciolecia w proteście przeciw tej agresji militarnej.

Album Dziwny jest ten świat jako pierwszy w Polsce otrzymał status Złotej Płyty, a na ekranach telewizorów zagościł pierwszy odcinek legendarnej serii Stawka większa niż życie.

Pod koniec roku władze PRL ratyfikowały Konwencję o Eliminowaniu Wszystkich Form Dyskryminacji Rasowej.

. 1969 .

6 lutego lekarz ortopeda Wiktor Dega został pierwszym kawalerem Orderu Uśmiechu, międzynarodowego odznaczenia nadawanego za działania przynoszące dzieciom radość.

. 1970 .

Swoją premierę miał film Jak rozpętałem drugą wojnę światową, który do dziś pozostaje jedną z najjaśniejszych ikon polskiej komedii.

W Warszawie przesunięto Pałac Lubomirskich, obracając go o 74 stopnie. Tak ogromne przedsięwzięcie zajęło ledwie 6 tygodni. Celem były jedynie względy estetyczne - zasłonięto w ten sposób Halę Gwardii i domknięto perspektywę głównej alei Ogrodu Saskiego.


Grudzień 1970 - po podwyżce cen żywności na terenie całego kraju wybuchły zamieszki. Na ulice wyszły dziesiątki tysięcy ludzi prowadząc demonstracje, które zostały brutalnie stłumione przez milicję i wojsko. 17 grudnia w czarny czwartek podjęto decyzję o otworzeniu ognia do demonstrantów. Zginęło co najmniej 40 osób, a co najmniej 1165 zostało rannych.


Nikt nie poniósł odpowiedzialności za te decyzje.

W tym roku swoją premierę miał wciąż niezniszczalny film Rejs, który wniósł do naszego codziennego życia wiele nieśmiertelnych tekstów.

Pytania są tendencyjne.

Jeśli w trakcie czytania tych słów masz w głowie swój własny głos, to znaczy, że musisz obejrzeć Rejs do końca tego tygodnia.

. 1971 .

W tym roku narodził się kabaret Tey, którego występu do dziś bawią wielu Polaków. W Mielcu powstał natomiast znany na całym świecie Melex - zakład produkcji pojazdów elektrycznych. Tesla to przy tym dziecko.

Edward Gierek na wiecu wypowiedział słynne i ikoniczne dla czasów PRL hasło " No to jak, towarzysze, pomożecie?". W późniejszym czasie utrwaliło się w formie "Pomożecie? - Pomożemy!", jednak kiedy padło po raz pierwszy, sala odpowiedziała tylko słabiutkimi oklaskami.

10 lipca zaczęto nadawać audycję Lato z Radiem. Audycja była nadawana na żywo, co było nowatorskie jak na tamte czasy. Zapowiedź programu była odczytywana w sześciu językach - dodatkową ciekawostką jest to, że głosu dla języka polskiego użyczył Tadeusz Sznuk. Niezwykle charakterystycznym dżinglem tego programu została melodia ludowa Polka Dziadek.


W Czechowicach doszło do tragicznego pożaru rafinerii naftowej.

Eugeniusz Pieniążek nie wytrzymał już prześladowania przez SB i po tym, jak odmówiono mu wydania paszportu, postanowił uciec z kraju. Zbudował samolot "Kukułka" i z pomocą mapy samochodowej doleciał nim do Jugosławii.

Dr Ryszard Kocięba przeprowadził operację przyszycia ręki. Pierwszą w Europie i, najważniejsze, udaną.

. 1972 .

W tym roku władze PRL uznały państwo Bangladesz. Co w tym takiego ciekawego? Sporadycznie używane hasło "bangla" czy "nie bangla" pochodzi właśnie od nazwy tego kraju, a wszystko za sprawą tego dowcipu:

W pociągu siedzi Polak i Murzyn. Polak przygląda się Murzynowi, bo nigdy wcześniej nie widział Murzyna. Chciał się dowiedzieć, skąd ten Murzyn jest i pyta:
- Bangladesz?
Murzyn nic. To Polak znów:
- Bangladesz?
Murzyn wstał, otworzył okno, wyciągnął rękę i mówi:
- Nie bangla.

Warszawę odwiedził Richard Nixon, prezydent USA. Niedługo później do stolicy zawitał Josip Broz Tito.

W Browarach Warszawskich zaczęto produkować licencyjną coca-colę.

Na letnich igrzyskach olimpijskich reprezentacja Polski w piłce nożnej zdobyła złoty medal, wygrywając w finale z Węgrami 2:1. Trzecie miejsce zajęły ex aequo ZSRR i NRD.

. 1973 .

ONZ ogłosiła ten rok Rokiem Kopernikańskim. W ramach obchodów tego święta wybudowano kilka budynków użyteczności publicznej, hoteli, miasteczko akademickie dla Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i przeprowadzono kilka modernizacji istniejących już budynków.

W całej Polsce wprowadzono kody pocztowe w formie, jakiej używamy do dziś. A jak wyglądały kody pocztowe wcześniej? Cóż, w ogóle ich nie było.

Kolejny sukces polskich piłkarzy - na stadionie Wembley zremisowali z Anglią 1:1 i po raz pierwszy od 1938 r. awansowali do turnieju finałowego mistrzostw świata.

Rozpoczyna się produkcja Polskiego Fiata 126p - zwanego Maluchem. Samochód zmotoryzował Polskę. Złośliwcy mówili o nim: FIAT 126p: Fatalna Imitacja Auta Turystycznego 1-osobowa 2-drzwiowa 6-krotnie przepłacona

Kiedy Gierek wołał do towarzyszy "Pomożecie?" Raz na Wybrzeżu, a po raz drugi, jak chciał wysiąść z malucha.

21 lipca tego roku mieliśmy pierwszą wolną sobotę! Wprowadzano je stopniowo i władze PRL bardzo się przed tym wzbraniały i tak w 1973 r. wystąpiła tylko jedna wolna sobota, a pod koniec komunistycznych rządów niemal wszystkie soboty w roku były dniami wolnymi od pracy.

. 1974 .

W Konstantynowie stanęła budowla, która przez wiele lat pozostawała najwyższą budowlą na świecie. Maszt radiowy mierzył aż 646,38 m. Niestety zawalił się w trakcie prac konserwatorskich w 1991 r., ale swój rekord wysokości utrzymywał aż do 2008 r., kiedy to powstał Burdż Chalifa.

Na ekrany telewizorów zawitał Janosik, a nad uprawami rolniczymi po raz pierwszy przeleciał do dziś jedyny na świecie odrzutowy (!) samolot rolniczy PZL M-15 Belphegor, produkowany w Mielcu. Był brzydki jak Belfegor - czyli potwór z Luwru - palił jak smok (600 litrów na godzinę), źle się prowadził i był niebezpieczny. Do 1981 r. wyprodukowano około 150 sztuk.

. 1975 .

Lata 70. Pod sklepem kolejka, tłum ludzi. Podjeżdża limuzyna, tłum zdziwniony, bo w niej Gierek.- Towarzysze, wy mi kiedyś pomogliście, to i ja wam pomogę.Oklaski. Za chwilę podejżdża ciężarówka. Zaciekawieni ludzie patrzą co to jest. Za chwilę patrzą, a tam rozdają krzesła.

PZPR rozpatrzyła założenia programu ochrony środowiska naturalnego do 1990 roku. Środowisko do tego czasu się obroniło, w przeciwieństwie do samej PZPR.

Zlikwidowano powiaty i utworzono 49 województw.

IX Konkurs Chopinowski od samego początku został zdominowany przez talent 18-latka z Zabrza - Krystiana Zimermana. Krytyk muzyczny Jerzy Waldorf nie szczędził mu słów uznania i napisał m.in.:

Porywał tak, że - słuchając go - nie chciało się nawet próbować szukania usterek w tym fascynującym popisie

. 1976 .

W tym roku wybuchły strajki nazywane dziś Wydarzeniami radomskimi. W kilku miejscach w kraju dziesiątki tysięcy osób wyszły na ulicę. Tak jak w przypadku wydarzeń z Grudnia 1970, protesty rozpoczęły się po informacji o podwyżce cen żywności (nawet o 200%). Tym razem skierowane do pacyfikacji strajkujących oddziały milicji i ZOMO celowo nie zostały wyposażone w broń palną. Zamieszki ostatecznie stłumiono, a później propaganda PRL dyskredytowała protestujących m.in. nazywając ich radomskimi warchołami.

Powołano Centrum Badań Kosmicznych PAN, do Polski jedyny raz w historii zawitał zespół ABBA, a między Warszawą i Katowicami otwarto Gierkówkę.

Swoją premierę miał kolejny ikoniczny film Stanisława Barei Brunet Wieczorową Porą. W telewizji wyemitowano również pierwszy odcinek 07 zgłoś się.

. 1977 .

TVP zaczęła nadawać program popularnonaukowy Sonda, który okazał się wielkim sukcesem i pozostał w naszej pamięci do dziś.



Powstał pierwszy niezależny od cenzury, wydawany własnym sumptem periodyk Opinia. Nie była to po prostu podziemna broszura, tylko oficjalne czasopismo z ujawnionymi nazwiskami zespołu redakcyjnego. Sam prezydent USA Jimmy Carter w trakcie swojej wizyty w PRL odpowiedział pisemnie na zadane mu pytania, udzielając w ten sposób krótkiego wywiadu dla czasopisma.

W Antarktyce natomiast otworzono stałą i działającą do dziś stację naukową Arctowski.

. 1978 .

3 maja 1978 roku z taśm produkcyjnych FSO na Żeraniu wyjechał pierwszy Polonez

16 października Karol Wojtyła został papieżem, co dla milionów Polaków stanowiło i wciąż stanowi jedno z najbardziej znaczących wydarzeń w 100-letniej historii niepodległej Polski.

Telewizja Polska wyemitowała pierwszy odcinek Nocy i dni, Wanda Rutkiewicz jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie zdobyła Mount Everest, a Jan Wolski z Emilcina uważa, że został porwany przez UFO. Sprawa traktowana jest z przymrużeniem oka, jednak przypadek został dokładnie zbadany, a w 2005 r. we wsi odsłonięto nawet pomnik upamiętniający to zajście.

. 1979 .

Zima, zima, zima! Już 1 stycznia cały kraj został sparaliżowany zimą stulecia. Śnieg, zaspy, mróz i tunele wykopane w śniegu, wspomnienia tej zimy pozostają nieodłączną pamiątką dla wszystkich osób, które jej doświadczyły, a sama zima stulecia przechodzi do legendy. Więcej zdjęć i smaczków na ten temat pokazaliśmy tutaj.


Papież Jan Paweł II przybył z pierwszą pielgrzymką do Polski, a w Nowej Hucie odbyła się pierwsza i nieco mniej uroczysta próba wysadzenia pomnika Lenina.

. 1980 .

To był ikoniczny rok! Czesław Miłosz otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Władysław Kozakiewicz na Igrzyskach Olimpijskich w Moskwie pokazał władzom i mieszkańcom ZSRR przysłowiowego "wała", zwanego później gestem Kozakiewicza. Odbył się też pierwszy festiwal w Jarocinie, a w Karlinie doszło do pierwszego w historii naszego kraju pożaru szybu naftowego.

Powstał też NSZZ "Solidarność", który został zarejestrowany 10 listopada, więc dzień przed Narodowym Świętem Niepodległości obchodzimy jego urodziny.

Sytuacja gospodarcza PRL niestety była fatalna, co doprowadziło do tego, że fala strajków solidarnościowych przetoczyła się przez kraj. W trakcie strajku w Stoczni Gdańskiej przedostał się do niej zwolniony z pracy robotnik Lech Wałęsa. Strajkujący postulowali o przywrócenie do pracy właśnie jego i Anny Walentynowicz. Wtedy jeszcze nie wiedzieli, że rozmawiają z przyszłym przywódcą ruchu i prezydentem wolnej Polski.


W tym roku miała też miejsce największa i najtragiczniejsza katastrofa kolejowa powojennej Polski. Pisaliśmy o niej w tym artykule.

. 1981 .

Wprowadzono reglamentację żywności, którą od tej pory można było kupić jedynie za kartki. Kolejna rzecz, której zaczęło brakować na półkach były pozycje Czesława Miłosza, który po 30 latach spędzonych za granicą odwiedził w tym roku kraj.

Pogarszający się stan gospodarki i nasilające się strajki i działania NSZZ "Solidarność" wymknęły się spod kontroli władz PRL i te zdecydowały się na wprowadzenie stanu wojennego z dniem 13 grudnia. W telewizji zostało wyemitowane słynne przemówienie Wojciecha Jaruzelskiego.


Na ulice wyjechały czołgi, wprowadzona została godzina milicyjną, wszędzie panoszyły się patrole, a mieszkańcy naszego kraju byli szykanowani. Urządzano łapanki, brutalne "przesłuchania", błyskawiczne "procesy", a Polacy mimo wszystko nie stracili zapału i dobrego humoru.

W nocy ZOMO-wiec wraca do domy i mówi żonie: Napadła mnie banda chuliganów, ale jednego tak kopnąłem, że mu kredki z tornistra wypadły!

Ani IXI, ani OMO nie wypierze tak jak ZOMO!

Zbiór żartobliwych smaczków ze stanu wojennego opublikowaliśmy tutaj.

Film Miś, który miał premierę w maju tego samego roku, daje nam jasno do zrozumienia, że w tamtych realiach już się tylko można było śmiać.

. 1982 .

Związki zawodowe zostały zdelegalizowane.

Program 3. Polskiego Radia rozpoczął emisję nadawanej do dziś Listy Przebojów Programu Trzeciego, prowadzonej od początku istnienia (aż do 2007 r.) wyłącznie przez Marka Niedźwiedzkiego.

Mniejszą popularnością w tym czasie cieszyła się telewizja. Polacy doskonale zdawali sobie sprawę z tego, że stan wojenny jest jedną wielką grą propagandy i cenzury, więc nie mieli oni ochoty słuchać fałszywych informacji z Dziennika TV. Zorganizowali protest w niezwykłej formie strajku spacerowego. Wszystko zaczęło się w Świdniku, gdzie w trakcie emisji Dziennika TV mieszkańcy wychodzili po prostu na spacery po okolicy i w ten sposób pokazywali, jak głęboko mają PRL-owską papkę informacyjną.

Na tę okoliczność powstała nawet rymowanka, zaczynająca się od zwrotki:

Gdy idziemy na spacerek,
pojedynczo albo w grupie,
wie zomowców już szpalerek:
Dziennik TV mamy w dupie…

W tym samym czasie jeden z pilotów LOT uprowadził swój własny samolot i rejs Warszawa - Wrocław zakończył w Berlinie Zachodnim, co zapoczątkowało falę porwań samolotów. Nawet przypadkowi pasażerowie uprowadzonych maszyn po wylądowaniu poza granicami PRL często prosili o azyl na miejscu. Czasem nawet wszyscy pasażerowie danego lotu.

. 1983 .

W lipcu zakończono stan wojenny. W jego trakcie internowano 10 131 działaczy NSZZ Solidarność, zginęło co najmniej 40 osób.

Lech Wałęsa otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

Wracając jednak do tematów bardziej żartobliwych, zwróćmy swój wzrok na zachód. Pewna urodzona w Dębicy kobieta, która w 1979 roku wyemigrowała do Niemiec, założyła w 1983 r. własną wytwórnię filmową. Chodziło tu jedynie o filmy kina ślizganego, jeśli rozumiecie, co mamy na myśli. To prawdziwa rekinica biznesu. Nasza rodaczka produkowała filmy, występowała w nich, wydawała pornograficzny magazyn, a z czasem - otworzyła własną telewizję! Teresa Orlowski szybko stała się prawdziwym symbolem seksu epoki VHS.

Nieco mniejszy sukces Polska Kronika Filmowa wróżyła zespołowi Republika.

Było fajnie... Gdyby tak jeszcze dało się zrozumieć solistę, wiedzielibyśmy o co chodzi w piosence Śmierć w bikini. Mamy jednak wrażenie, że publiczności nie o to szło.

- takie słowa słyszymy w materiale PKF.

Papież Jan Paweł II odbył druga pielgrzymkę do Polski.

. 1984 .

Na weselu Doroty Nawrockiej i Piotra Żmudzińskiego dziełem przypadku zagrał zespół... Iron Maiden. I jak się to mówi - możesz być zajebisty, ale nigdy nie będziesz tak zajebisty jak ci młodzi, którym na weselu przygrywał Iron Maiden.


Swoją premierę miał film Seksmisja Juliusza Machulskiego - to kolejny z ikonicznych filmów, który wraca do ramówek naszych stacji telewizyjnych rok w rok, niczym Kevin sam w domu na święta. Nikt jak dotąd nie narzeka, bo film okazał się naprawdę świetną komedią, która rozbawiała miliony Polaków, a padające w nim słowa "Na wschód! Tam musi być jakaś cywilizacja!" do dziś bawią podwójnie.


I jeśli już śmiejemy się z tego, że na wschodzie jest jakaś cywilizacja, to w jutrzejszym odcinku gwarantujemy odcięcie się od niej.

Jest rok 1984, a w międzyczasie Hitler i Stalin nadal nie żyją.

Część III