Czy pod ziemią dochodzi do przestępstw? Zdecydowanie tak i dziś będziemy szukać ich śladów

Dziś wypada powiedzieć jasno o tym, po co tu przyjechaliśmy. Zanim opuściliśmy Europę, dostaliśmy oficjalne zaproszenia do udziału w tej misji, a jej głównym celem jest poszukiwanie grup przestępczych zajmujących się grabieżami grobowców. Dwa tygodnie wcześniej w okolicach tej jaskini zauważono beduinów, którzy przyjechali tu samochodem i kręcili się po okolicy. Beduini widząc obce osoby po prostu uciekli. Powstało więc podejrzenie, że wiedząc o położeniu jaskini, próbowali wykraść z niej skarby.

Jeśli to wszystko będzie brzmieć jak część scenariusza Indiany Jonesa, to nie ma w tym ani krztyny przypadku.

Jakie skarby można znaleźć w jaskiniach

Jaskinie w zamierzchłych czasach były bardzo często miejscami pochówku. Kultury zamieszkujące te regiony miały w zwyczaju chować swoich bliskich wraz z kosztownościami lub z typowymi dla danej osoby przedmiotami. Jest to bardzo oczywisty sygnał dla złodziei, że warto szukać i rzeczywiście o znaleziska nie jest ciężko. Sami w poprzedniej podróży znaleźliśmy wartościową antyczną biżuterię w jednej z jaskiń.


Wartościowa może być oczywiście biżuteria, ale też części ubioru, narzędzia, przedmioty codziennego użytku czy ceramika, a najbardziej ceramika pełna (niepotłuczona). Za całkowitą wygraną w totka można uznać znalezienie ceramicznych naczyń wraz z zawartością. Każda z tych rzeczy, i tutaj zwróćmy się w stronę biżuterii, nie ma zwykłej wartości - nie chodzi wcale o kruszec, skład czy rodzaj ozdobnych kamieni. Nawet mała miedziana bransoleta wyglądająca jak zawinięty drut bez żadnych zdobień ma niezwykłą wartość dla kolekcjonerów. Na czarnym rynku ceny takich prostych znalezisk oscylują w okolicach 20 000 - 60 000 złotych. Te bardziej wyjątkowe mogą sięgać nawet miliona.


Rozumiemy w tym punkcie, jak intratnym interesem jest przeszukiwanie jaskiń. Czasem jeden taki wypad może przynieść setki tysięcy zysku przestępcom, którzy się tym zajmują.

Warto też wyjaśnić, że wcale nie mówimy tu o skarbach w postaci skrzyń ze świecącym złotem czy w typie worków z diamentami. Tutejsze skarby często wyglądają jak kawałek złomu utytłanego błotem. Ogólnie nic, co mogłoby swoim wyglądem przyciągać uwagę i nic, co wyglądałoby naprawdę spektakularnie.

Dlaczego beduini

Dzisiejsi beduini nie są grupami koczowników, które ciągną po pustyniach z wielbłądami i snują się od miejsca do miejsca. To grupy, a właściwie klany ludzi, którzy tworzą nielegalne osiedla, pełne brudu, syfu i domków posklejanych ze starych kontenerów. Teraz będziemy generalizować, bo generalnie nie są to ludzie, którzy lubią pracę. Jeśli pojawia się okazja, żeby coś ukraść - kradną. Jeśli pojawia się okazja, żeby zastraszyć mieszkańców pobliskiego miasteczka - to to robią, jeśli na horyzoncie pojawią się obcy - to ich śledzą, kiedy widzą turystów - to potrafią chodzić za nimi całymi dniami, czekając na stosowną okazję, żeby coś ukraść.

Przeważnie nie są agresywni i nie prowadzą do otwartej konfrontacji. Trzymają się z dala i obserwują, czekając na dogodną chwilę.


Najbardziej dochodowymi interesami są dla nich kradzieże samochodów, grabieże grobowców właśnie i lokalne 500+. Dostają naprawdę ogromne zasiłki, a w dodatku ze względu na wyznanie mogą mieć więcej niż jedną żonę. Zasiłek należy się na każdą żonę i na każde dziecko, więc już sam fakt stałej państwowej wypłaty, za którą w niektórych przypadkach można co miesiąc kupić nowy samochód, wcale nie zachęca do podejmowania przeciętnej pracy zarobkowej.

To oczywiście nie dotyczy wszystkich beduinów - w szczególności młode pokolenia chcą opuszczać enklawy i żyć przeciętnym życiem ludzi w mieście. Niestety ich kultura przeważnie im na to nie pozwala, a starsi członkowie klanu nie zgadzają się na porzucenie ich rodzimych wartości kulturowych.


Właśnie dlatego mówiąc o złodziejach w grobowcach, najczęściej myślimy o beduinach. Poza negatywami, jakie wymieniliśmy wyżej, ci ludzie mają też wiele zdolności, dzięki którym są świetni do tej roboty. Bardzo dobrze radzą sobie na pustyni, wiedzą jak poruszać się po jaskiniach i przede wszystkim doskonale znają pustynne i górskie tereny. Wiele czasu spędzają na wędrówkach, bo jest to dla nich zupełnie naturalne, więc całą okolicę w promieniu wielu kilometrów mogą znać jak własną kieszeń. Śledzą ludzi, obserwują zwierzęta, więc tym łatwiej są w stanie zauważyć, gdzie znajdują się różne ciekawe miejsca.

Czy grabieże w grobowcach są częste

Tak, są bardzo częste. Czasem są to małe wykopki, czasem duże, zorganizowane akcje. Jedna jaskinia może zostać okradziona wiele, naprawdę wiele razy, bo nawet po dwudziestej próbie wyniesienia czegoś z jaskini, dwudziesta pierwsza też może okazać się owocna. Dokładne przeszukanie całej jaskini o łącznej długości korytarzy rzędu 500 metrów czasem mogłoby zająć nawet parę miesięcy codziennej pracy, dlatego małe beduińskie wypady nigdy nie wyczerpują możliwości.

Jak rozpoznać, że mamy do czynienia z grobowcem

Znów, choć wszystko brzmi nieco jak kawałek scenariusza z przygodowego filmu, nie jest tu tak różowo. Przeważnie nie ma tu wielkich komnat, zdobień, ścian wypełnionych rytami, płaskorzeźbami i freskami. W jaskiniach stworzonych przez naturę, które były po prostu wykorzystywane przez ludzi, najczęściej nie da się jasno odpowiedzieć na pytanie, czy dane miejsce było miejscem pochówku. Najczęściej nie ma tam nic, co mogłoby nam pokazać "tutaj składano ciała". Najlepszym źródłem w tym przypadku są źródła historyczne, czyli wszystko to, co zapisane w starych księgach, w podaniach i w legendach.


W jaskiniach stworzonych przez człowieka można wytypować miejsca pochówku. Najczęściej nie różnią się znacząco od innych pomieszczeń, ale są usytuowane w konkretnych miejscach. Tutaj pojawia się pewne pytanie - czy ludzi chowano wewnątrz jaskini, w której cały czas żyli ludzie? Tak, w niektórych antycznych kulturach właśnie tak było. W innych groby znajdowały się na zewnątrz i te też można rozpoznać, o ile dobrze się wie, jak mogą wyglądać.

Co ciekawe, same grobowce nie są aż takie filmowe, ale jest jedna rzecz, która ze scenariuszami się pokrywa - pułapki. Wiele z jaskiń zabezpieczano pułapkami na intruzów - o tym opowiem w kolejnych odcinkach.

Skąd wiadomo, że w jaskini byli złodzieje

Zwyczajne, najprostsze metody kryminalistyczne: traseologia i mechanoskopia, ale w bardzo podstawowej formie, czyli np. śledzenie śladów traseologicznych - ślady opon przed jaskinią, ślady butów, ślady poruszających się w jaskini osób. Na podstawie śladów pozostawionych w podłożu i na ścianach można sprawdzić ścieżkę, jaką ktoś przemieszczał się wewnątrz podziemnego labiryntu. To prowadzi do miejsc, w których dokonano prób kradzieży. Tutaj jest bardzo łatwo, zobaczymy po prostu dołek, a obok niego górkę, którą usypano w trakcie odkopywania przedmiotu. W tym miejscu należy jeszcze rozróżniać, czy dany dołek został wykopany przez człowieka, czy przez zwierzę, co z czasem staje się dość oczywiste po pierwszym dłuższym spojrzeniu.


W jaskiniach stworzonych przez człowieka możemy zaobserwować jeszcze ślady po wyłamanych blokach skalnych, którymi blokowano przejścia.

W jaskiniach nie zbieramy odbitek, nie robimy odlewów śladów po butach ani nic podobnego. Tworzymy tylko dokumentację składającą się ze zdjęć i opisów miejsc, w których znaleźliśmy dowody przestępstwa.


Wszystko brzmi dość prosto, ale pod ziemią nic nie jest tak proste, na jakie wygląda. To zupełnie inny świat.

Jaskinia Marzeva - czy trafiliśmy do domu hien?

Wszystkie powyższe zdjęcia pochodzą z jaskini w dolinie Marzeva. Jak widać, znaleźliśmy ślady po rabusiach, ale było ich naprawdę niewiele. Znaleźliśmy też ślady hieny, która w tej jaskini mieszka i nie mamy co do tego żadnej wątpliwości. Przed wejściem, niczym znak ostrzegawczy, bieleje na słońcu kość - prawdopodobnie wielbłąda - a w samym wejściu do jaskini ujawnia się koszmarny fetor hieniego moczu, wydzielin gruczołu przyodbytowego, którym hieny oznaczają swoje terytorium, gówna i wymieszanego z tym wszystkim smrodu rozkładających się ciał. Tutejsze hieny są oczywiście padlinożercami, więc stąd te "fantastyczne" doznania zapachowe.

Zgodnie z tym, co przeliczyliśmy sobie wczoraj, trafiliśmy do jaskini o godzinie, w której zwierzę jest na zewnątrz, więc obyło się bez mrożących krew w żyłach scen.


Na tym zdjęciu zieloną strzałką zaznaczyłem ślady pozostawione przez często przechodzącą tędy hienę. Czerwonymi strzałkami zaznaczyłem z kolei coś, o czym w najnowszym filmie opowie Kawiak (w najbliższych dniach na jego kanale YT) - chodzi o orientację pod ziemią i odnajdowanie drogi. Po lewej stronie mamy dwie drogi do wyboru - my wzięliśmy dolną. Po przeciśnięciu się przez wąski tunel wychodzimy z drugiej strony, odwracamy się w kierunku miejsca, z którego przyszliśmy i okazuje się, że mamy do wyboru 4 drogi powrotu. Po przeciśnięciu się przez kilka takich rozstajów nie ma szans, żeby spamiętać skąd przyszliśmy, bo jaskinia wygląda zupełnie inaczej w zależności od kierunku, w którym idziemy.

Właśnie dlatego ze względu na stopień skomplikowania tej jaskini wzięliśmy ze sobą sznurek. Wśród szeryfów i Januszy speleologii to sytuacja zupełnie nieprofesjonalna, jednak w tym wypadku w jaskini z kilkoma kilometrami tuneli i z dziesiątkami skomplikowanych rozwidleń była to najszybsza i najskuteczniejsza metoda.


Okazało się, że też bardzo wygodna. Warunki jakie panowały w tej jaskini pokonały dwie osoby, w tym i mnie, więc oderwanie się od grupy i powrót na zewnątrz z pomocą sznurka był bardzo prosty. Na samo dno zszedł m.in. Kawiak, który będzie mógł opowiedzieć więcej o tym, co znajdowało się na kolejnych poziomach.

Kiedy wróciłem do obozowiska, emocje się jednak nie skończyły i wydarzyła się najniebezpieczniejsza sytuacja w ciągu całej tej groźnej wyprawy... spadłem z hamaka i obiłem sobie dupę o kamienie.

Co dowodzi jedynie temu, że naprawdę jesteśmy ostrożni!

...

Wiemy już, jak szukać śladów przestępstw pod ziemią - a już w kolejnym wpisie wybierzemy się do jaskini solnej, do której wejście miało bardzo ciekawe zastosowanie.

Do zobaczenia jutro!