Bóg, radość, wojna. Kilka słów o imionach

Jednym z mechanizmów powstawania imion było nazywanie osób za pomocą nazw pospolitych. To bliskie dzisiejszym przezwiskom – każdy zna jakiegoś Grubego. Gdyby Gruby żył w starożytnym Rzymie, zostałby nazwany Grubusem na równi z Paulusem, Rufusem i Klaudiusem. Paulus (czyli Paweł) był mały, niski, Rufus rudy, a Klaudius – kulawy. Żeńska forma Klaudiusa to Klaudia, co oznacza dosłownie kulawa. (Rodzice małej Klaudii Kulawik z „Mam talent” troszkę z niej zakpili. Choć na pewno nie takie były ich intencje.)

Tutaj filozofujący starożytni Grecy

Odrodzenie imion staropolskich przypada na XIX wiek. Wtedy to w Polakach na nowo obudziło się zainteresowanie historią Polski. Czasami te stare imiona odczytywano błędnie i w błędnej formie zachowały się do dziś. Przykładem jest Zbigniew – poprawna forma to Zbygniew, nie chodziło bowiem o zbicie gniewu, lecz o jego zbycie (jak Zbysław). Poprawna forma zachowała się w zdrobnieniu Zbyszek. Innym przykładem może być Mieczysław – poprawnie Miecisław (miecić – rzucać, miotać) – „miotający sławą”. Niektórzy próbują tutaj przywoływać wyraz miecz, nie ma to jednak odzwierciedlenia w historii – nazw przedmiotów do tworzenia imion nie używano.

Z tych ludowych etymologii, czyli błędnych doszukiwaniach się źródeł wyrazów w słowach, które są do nich w jakiś sposób podobne, wynikają czasami małe nieporozumienia. Weźmy za przykład święte miasto Częstochowę. Częstochowa, bo często się chowa? Otóż nie. Nazwa tego miasta wywodzi się od imienia Częstoch. Przyrostek -owa określał natomiast posiadanie. Częstochowa była więc w zamierzchłych czasach osadą należącą do Częstocha.

A stolica naszego pięknego kraju? Wars i Sawa, to jasne i jakże romantyczne. Trzeba jednak poskromić wyobraźnię i racjonalnie spojrzeć na tę nazwę – w jej rdzeniu od razu dostrzec można źródło. Warszawa pochodzi od pospolitego imienia Warsz. Natomiast przyrostek -awa oznacza to samo, co wymieniona wyżej -owa­, to tylko jeden z wielu wariantów tej końcówki, które funkcjonowały na terenie całej Polski. Dawniej nazwa Warszawa zapisywana była na różne sposoby, w zależności od tego, w której części naszego kraju tego zapisu dokonywano. Funkcjonowała więc i Warszewa, i Warszowa (z przyrostkiem -owa, jak w Częstochowie).


Z Warszawą łączy się jeszcze jedno polskie miasto. Uwaga, to będzie dobre – Warsz to zdrobnienie od imienia Warcisław. Czy zaczyna Wam coś świtać? A jeśli powiem, że w wyniku przeróżnych zmian językowych (chodzi o metatezę, ale to dość skomplikowana sprawa, której nie będę tłumaczyć), imię to zmieniło się we Wrocisława? Tak jest – nazwy Warszawa i Wrocław pochodzą od jednego źródła, którym jest imię Warcisław/Wrocisław. W przypadku drugiego miasta mamy do czynienia po prostu ze zdrobnieniem – Wrocław to Wrocisław zdrobniale.

To wszystko, co dla Was przygotowałam, drodzy Bojownicy. Mam nadzieję, że nie tl;dr, a jeśli ktoś r, to się nie zanudził. Dziękuję za uwagę i miłego dnia!