Obalamy 10 mitów dotyczących raka, część II

Od marihuany po lewatywy z kawy, internet jest pełen "naturalnych" i "cudownych" sposobów na raka. Ale nadzwyczajne twierdzenia wymagają nadzwyczajnych dowodów - a do takich filmiki na YouTube i posty na Facebooku się nie zaliczają.

W wielu przypadkach nie da się stwierdzić, czy pacjenci wspominani w takich historyjkach zostali wyleczeni za pomocą alternatywnych metod. Nie wiemy o ich diagnozie, zaawansowaniu choroby, albo czy w ogóle to właśnie raka mieli, nie wspominając o innych sposobach leczenia, jakich się podejmowali. Słyszymy też jedynie o tych, którym się ponoć udało - a co z ludźmi, którzy próbowali tej metody i zmarli? Martwi nie mają głosu, a ludzie prawiący o "cudach" mają tendencję do wybierania tych pozytywnych przypadków i nieprzedstawiania pełni obrazu.

Pokazuje to, jak ważne jest publikowanie danych pochodzących ze zrecenzowanych badań i testów. Po pierwsze dlatego, żeby dowieść bezpieczeństwa i efektywności danej metody, a po drugie, aby inni lekarze mogli sami ocenić ich wartość i zastosować w leczeniu własnych pacjentów.

Nie oznacza to oczywiście, że w naturze nie występują potencjalne lekarstwa, patrz aspiryna (wierzba) czy penicylina (pleśń). Trzeba też mieć na uwadze, że chorzy próbują za wszelką cenę się wyleczyć i będą próbować różnych środków, aby ten cel osiągnąć - to w pełni zrozumiałe. Doradzalibyśmy jednak, aby mieć szczególne baczenie na środki opisywane jako "cudowne", zwłaszcza jeśli ktoś próbuje je nam sprzedać za niemałą cenę.

Mit #7: ...i wielkie koncerny farmaceutyczne nie dopuszczają go do użytku

W parze z kwestią cudownego leku idzie też teoria o blokowaniu do niego dostępu przez firmy farmaceutyczne, rządy, a nawet fundacje charytatywne. Powodem miałaby być chęć dalszego zarabiania na dochodowym biznesie kosztem ludzkiego życia.

Zwykle opisuje się taki lek jako łatwo dostępny i tani w produkcji. Z tym że właśnie tutaj teoria się rozpada, bo sprzedaż takiego leku zapewniłaby olbrzymi zastrzyk gotówki, a firma, która by go opatentowała, nie musiałaby się martwić o przyszłość. Koncerny farmaceutyczne nie są głupie i inwestują tam, gdzie widzą obiecujące metody leczenia, a należy pamiętać, że opracowanie i odpowiednie przetestowanie leku kosztuje bardzo dużo. A i tutaj czasem może coś nie zadziałać.

Nawet jeśli konwencjonalna medycyna w czymś zawodzi, nie oznacza to, że "cudowna" zadziała. Używając metafory, to że samochody czasem się rozbijają nie oznacza, że latające dywany są lepszym środkiem lokomocji.

Warto też pamiętać, że wszyscy jesteśmy ludźmi - politycy i wysoko postawione szychy w firmach farmaceutycznych też - a rak może dopaść każdego. Ci wspomniani ludzie mogą umrzeć z jego powodu i umierają. Dziś praktycznie każdy może wskazać kogoś z rodziny czy znajomego, który zmarł na raka, również ludzie, którzy pracują nad nowymi sposobami jego leczenia. Oskarżanie ich wszystkich o trwanie w spisku jest nie tylko absurdalne, ale obraźliwe dla wszystkich oddanych sprawie badaczy, pacjentów i ich rodzin.

Mit #8: Konwencjonalne sposoby leczenia raka zabijają więcej ludzi niż ratują

Leczenie raka - czy to chemioterapia, radioterapia czy operacja - to nie taka prosta rzecz. Efekty uboczne mogą być bardzo poważne. W końcu coś, co jest stworzone do zabijania komórek rakowych, będzie miało też wpływ na te zdrowe.

I niestety czasami leczenie nie skutkuje. Wszyscy wiemy, że bardzo trudno jest pokonać raka w zaawansowanym stadium, kiedy rozprzestrzenia się już po całym ciele. Terapia może zamaskować objawy i przedłużyć nieco życie, ale nie będzie lekarstwem w bardzo zaawansowanych stadiach choroby.

Operacja nadal jest najskuteczniejszą metodą walki z rakiem pod warunkiem jego wczesnego wykrycia. Radioterapia pomaga wyleczyć więcej ludzi niż lekarstwa, z kolei chemioterapia również ma swoją rolę do odegrania i jednym pomaga wyzdrowieć, a innym przedłuża życie. Nie jest też prawdą, że chemioterapia ma 3-procentową skuteczność - to twierdzenie jest bardzo mylące i przestarzałe, a pojawia się czasem w internecie.

Przykładowo: rak jąder jest teraz leczony w Wielkiej Brytanii z 96-procentową skutecznością w porównaniu z niecałymi 70% w latach 70., a to głównie za sprawą leku o nazwie cisplatyna. Ponadto 3/4 tamtejszych dzieci chorujących na raka udaje się wyleczyć - w porównaniu z ok. 1/4 w późnych latach 60. - większość z nich zawdzięcza to właśnie chemioterapii.

Oczywiście jeszcze długa droga przed nami, zanim będziemy mieli efektywne lekarstwo na wszystkie rodzaje raka. Dlatego lekarze, pacjenci i ich rodziny muszą się dobrze zastanowić nad sposobem leczenia, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach choroby. Czasami lepszym wyjściem może być celowanie w ulżenie bólu i złagodzenie objawów, niż próby całkowitego wyleczenia. Jest to balansowanie między jakością i ilością pozostałego czasu, a decyzję musi podjąć każdy pacjent.

Mit #9: Nie poczyniliśmy żadnych postępów w walce z rakiem

To zwyczajnie nie jest prawda. Dzięki rozwojowi medycyny w ciągu ostatnich 40 lat w Wielkiej Brytanii podwoiła się liczba ludzi, którzy żyją po wyleczeniu dłużej niż 10 lat, a w ciągu ostatnich 10 lat współczynnik umieralności zmniejszył się o 10%.

Z definicji te liczby dotyczą ludzi leczonych co najmniej 10 lat temu, więc jest naturalną rzeczą sądzić, że ci leczeni obecnie mają jeszcze większe szanse na przeżycie.

Istnieją jednak rodzaje raka, w leczeniu których postęp jest mniejszy - np. rak płuc, mózgu, trzustki czy przełyku. A kiedy traci się kogoś przez tę chorobę, żadne postępy nie mają znaczenia.

Mit #10: Rekiny nie chorują na raka

Chorują. Tym razem krótko: w 2004 roku dr Gary Ostrander z Uniwersytetu Hawajskiego opublikował pracę na ten temat. Dwa z przebadanych rekinów miały po kilka guzów.

Zobacz część I