Prawda czy fałsz, czyli 9 popularnych mitów

Tak, ale te znajdujące się najbliżej epicentrum staną się prawdopodobnie bezpłodne. To jak organizm znosi promieniowanie radioaktywne zależy na ogół od szybkości jego przemiany materii: im częściej dzielą się jego komórki, tym jest wrażliwszy - ponieważ właśnie w chwili replikacji komórki są szczególnie podatne na uszkodzenia. U ssaków przemiana materii odbywa się względnie szybko, u karaluchów natomiast powoli. Są one od sześciu do piętnastu razy odporniejsze niż ludzie. Jednak wśród owadów są grupy o wiele bardziej niewrażliwe na promieniowanie niż karaluchy, np. niektóre muchówki, chrząszcze czy błonkówki.

#2. Na półkulach północnej i południowej woda w odpływie wiruje w różne strony

Tak, ale tylko... teoretycznie. Prawa przyrody określają, że wiatr wieje zawsze od obszaru z wysokim ciśnieniem w stronę tego z niskim. Różnice w temperaturze lub zasoleniu wody powodują powstanie prądów zmierzających do ich wyrównania. Ponieważ jednak podłoże porusza się z powodu ruchu obrotowego Ziemi - i to tym szybciej, im bliżej równika się znajduje - prądy są kierowane w różne strony: na półkuli północnej w prawo, na półkuli południowej w lewo. Ale konsekwencje występowania tej tak zwanej siły Coriolisa widoczne są tylko na bardzo dużych powierzchniach. Odpływ zlewu jest zbyt mały, aby mogła ona oddziaływać na ruch wody.

#3. Gorąca woda zamarza szybciej niż zimna

Brzmi niewiarygodnie, ale rzeczywiście tak się dzieje. Co ciekawe, do dziś nie ma ogólnie akceptowalnego wyjaśnienia tego tak zwanego efektu Mpemby, ponieważ nie występuje on we wszystkich warunkach. Zjawisko to wiąże się m.in. z tym, że cząsteczki gorącej wody poruszają się szybciej, dlatego traci ona więcej ciepła, początkowo mocniej parują, a więc ich liczba się zmniejsza, a ponadto jest w niej mniej obniżających punkt zamarzania molekuł gazu.

#4. Mokre włosy powodują przeziębienie

Przeziębienie wywołują z reguły rinowirusy i w takim wypadku nie ma znaczenia, czy jest nam ciepło, czy zimno. Mokre włosy jednak szybciej wychładzają nasz organizm, co ogranicza ukrwienie śluzówki, stanowiącej punkt ataku wirusów. Mimo to eksperymenty nie wykazały żadnego związku między temperaturą a przeziębieniem.

#5. Lemingi popełniają samobójstwo

Całe stada lemingów rzucają się zbiorowo z klifów - ten mit bierze swój początek w disnejowskim filmie dokumentalnym zatytułowanym Białe pustkowia. Okazało się jednak, że zespół operatorski wydatnie pomógł w inscenizacji rzekomej tęsknoty tych gryzoni za śmiercią. Zgadza się jednak, że niekiedy wielkość populacji waha się z roku na rok, co prowadzi do masowych migracji, podczas których zwierzęta giną - ale wcale nie dobrowolnie. Filmowcy skorzystali z kilku trików: umieścili lemingi na ruchomym tle i wybrali bardzo korzystny kąt kręcenia. Następnie skierowali kilka lemingów w stronę urwistego brzegu, z rozmysłem skazując je na śmierć...

#6. Telefon komórkowy może nagle wybuchnąć

Telefony komórkowe rzeczywiście nie są w stu procentach bezpieczne. Większość z nich ma wbudowane baterie litowo-jonowe. Biegun ujemny dzieli od dodatniego separator o grubości zaledwie dwudziestu mikrometrów. Jeżeli w procesie produkcji został on czymś zanieczyszczony, może to wywołać groźną reakcję: spięcie spowoduje, że cała energia wyładuje się w krótkiej chwili. Gdy temperatura wzrośnie przy tym do 150 stopni Celsjusza, może dojść do pożaru lub wręcz eksplozji. Dlatego nie powinno się ładować komórki podczas snu lub nieobecności w domu.

#7. Spadający nabój może zabić człowieka

O niebezpieczeństwie, jakie obiekt stanowi dla człowieka, decyduje właściwie tylko jego pęd. Zależy on od masy oraz szybkości, a na tę ostatnią duży wpływ ma kształt poruszającego się przedmiotu. Jeśli puścić płaską dwugramową monetę dziesięciogroszową z dwukilometrowej wysokości, przyspieszy najwyżej do stu kilkudziesięciu km/h. To opór powietrza sprawi, że nie będzie szybsza i nie zrobi człowiekowi krzywdy. Inaczej rzecz się ma z wystrzelonym nabojem: ważący 10 g pocisk leci ponad 2 kilometry w górę, a następnie wraca. Spadając osiąga szybkość około 500 km/h i może roztrzaskać ludzką czaszkę. Zdarza się to częściej, niż myślimy, choćby w krajach, w których strzela się z broni palnej na wiwat.

#8. Piorun nigdy nie uderza dwa razy w to samo miejsce

Ten mit nie ma żadnych naukowych podstaw. Wręcz przeciwnie! W Statuę Wolności uderza na przykład rocznie około 600 piorunów. Także niektórzy ludzie zdają się przyciągać błyskawice: amerykański pracownik leśny Roy Sullivan został trafiony siedem razy - i za każdym razem udawało mu się przeżyć.

#9. Tonący statek zasysa rozbitków

Dużo zależy od samego statku. Im jest on cięższy oraz im szybciej idzie na dno, tym silniej kotłuje się wokół niego woda. Tonąc, okręt wypiera ciecz, która ponownie za nim napływa - dla rozbitka to śmiertelna pułapka. Statki pasażerskie mają jednak wiele otworów, takich jak włazy, drzwi czy luki. Oznacza to, że podczas tonięcia woda wpływa do środka, co znacznie redukuje jej wypieranie na boki i tym samym - efekt wirowania. Da się zaobserwować za to inne zjawisko: idąc na dno statek przekształca wodę i powietrze w mieszankę, która ma znacznie mniejszą gęstość niż czysta woda morska. A to oznacza, że jest źródłem mniejszej siły wyporu. Nawet świetni pływacy wpadają w nią jak w kamień.