Tajemnice Nepomucena i jego szyfr

Jan z Pomuka

Dawno temu, w niedalekich Czechach, w miejscowości Pomuk żył sobie Jan. Sprytny to był chłopak, a wychowany w rodzinie urzędników, więc miał nawet dostęp do edukacji. Dzięki tej sposobności wyszkolił się zgrabnie w szkołach kościelnych i szybko skakał po szczeblach kariery. Nie była to kariera byle jaka! W środowisku kościelnym czuł się jak ryba w wodzie, ale mniema się, że zajmował się też kwestiami bardziej przyziemnymi i potrafił niezgorzej obracać pieniądzem.

Historia właściwa zaczyna się w momencie, w którym został spowiednikiem królowej. Król podejrzewał ją o zdradę, więc postanowił trzech jej spowiedników wziąć na delikatne spytki. Dobra, powiem krótko: król się w tańcu nie pier... nie pieścił. Był mecenasem sztuki, więc ze spowiednikami rozmawiał w obecności wirtuozów jego ulubionej gałęzi artystycznej - sztuki katowskiej.

Jan okazał się twardy jak Tommy Lee Jones w "Ściganym" i pary z ust nie puścił, tajemnicy spowiedzi dochował. Przypalano go, oberżnięto nogę, twarz przefasonowano do tego stopnia, że od części stałej oderwała się nawet górna szczęka, ale Jan milczał. Ciężko mu było tego przywileju odmówić, bo - jak dowiedzieliśmy się z późniejszej sekcji zwłok - w tym momencie już nie żył.
Legenda jednak zachowała wersję, w której to Jan z Pomuka został za niesubordynację zrzucony z praskiego mostu Karola do Wełtawy, gdzie utonął. Teraz już wiemy, że jego zwłoki mogły co najwyżej zatonąć, bo na utonięcie nie miał już najmniejszych szans.

Jan z Pomuka został w ten sposób męczennikiem, a po 333 latach (no, tak pi razy oko), został błogosławionym i świętym. Do dziś uchodzi za patrona m.in. spowiedników, mostów czy tonących, a ma też specjalne moce antypowodziowe. Dlatego jego pomniki wystawia się często w miejscach, które nawiedziła powódź.

Long story short: Nepomucen jest ściśle związany z tajemnicą (spowiedzi) i z powodzią. A jego pomniki można najczęściej spotkać w miejscach nękanych przez powodzie.

Nepomuckie pomniki

Wyskoczyłem do Nowej Rudy, żeby zbadać obiecaną sprawę katastrofy górniczej z 1941 roku i przy okazji postanowiłem pokazać Wam Nepomuki. Nowa Ruda to mieścina, której historia to katastrofa na katastrofie, pożar, powódź, powódź, pożar, a w ostatnim wieku jak nie katastrofa górnicza, to powódź. Jeszcze czasem trafi się powódź. Nepomuki są tu cztery (EDIT: trzy), a na ich cokołach znajdziemy interesujące inskrypcje.


Ten niepozorny pomnik liczy sobie ponad 300 lat. W ostatnim wierszu widzimy wyrytą datę jego powstania - 1 sierpnia 1706 - jednak nie jest to takie oczywiste! Widać, że napis jest lekko innego kroju niż pozostałe litery. Zerknijmy na pobliski cmentarz i na stojącą tam figurę Matki Boskiej.


Z inskrypcją ewidentnie jest coś nie tak. Część liter zostało wyróżnionych. Musimy pozbierać je do kupy i wychodzi nam coś takiego:


Nieciężko jest się domyślić, że chodzi tutaj o litery oznaczające liczby rzymskie! Dodajmy je do siebie:


Na cokole zaszyfrowano datę powstania posągu. W tym wypadku jest to rok 1713. Fajna sztuczka, co? Nazywa się to chronostychem albo chronogramem.
Wróćmy nad rzekę Włodzicę, stoi tutaj kolejny pomnik Nepomucena. Tym razem naszym oczom ukazuje się taki widok:


Stąd wiemy, że pomnik wzniesiono w 1752 roku.

W Nowej Rudzie znajdziemy jeszcze jednego Nepomuka, niestety zdekapitowanego i bez chronostychu.


Kolejnego z noworudzkich Nepomuków w ostatnich latach skradziono. Został po nim tylko cokół z czerwonego piaskowca z bardzo niewyraźnym napisem.

Chronostychy dotyczą nie tylko pomników Nepomucena i nie tylko pomników w ogóle. Znajdziecie je też w wielu innych miejscach, np. w poezji czy w psalmach. Jeśli chcecie poćwiczyć szare komórki, to przechadzając się po swojej okolicy albo w trakcie wakacyjnych wycieczek zerkajcie na wszelkiego rodzaju inskrypcje i szukajcie tajemniczych szyfrów.

W dalszym ciągu nie mam stuprocentowej pewności, czy pierwszy z Nepomuków powstał w 1706 roku i nie ma chronostychu, czy datę dopisano później, a sam pomnik zgodnie z chronostychem powstał w...
...no właśnie: kiedy?

Źródła: 1, 2, 3,