Nasze miejsce we wszechświecie - wprowadzenie

Gdy ktoś opisuje różne aspekty naszego uniwersum, zazwyczaj używa bardzo dużych liczb do jego opisu. Te liczby mogą mieć sens dla kogoś, kto zajmuje się tym zawodowo lub hobbystycznie, ale nie gdy ktoś z astronomią nie ma nic wspólnego.

Zatem powoli... Jak to dokładnie wygląda?

[2] Słynny Blue Marble. Widok z Apollo 17 z 1972 roku. Warto podkreślić, że Ziemia została podkolorowana i obrócona północą do góry, by bardziej odpowiadała naszym wyobrażeniom.

Ziemia to nasza ojczysta planeta. Może wydawać się spokojna, ale gdy pomyślimy, że obraca się z prędkością ok. 1667 km/h (mówimy o równiku), ehhh... Istna wariatka, prawda?
W stosunku do człowieka to ciało niebieskie jest ogromne, ale rozwój technologiczny i związane z nim szybkie podróże sprawiają, że błękitny glob wydaje się coraz mniejszy i mniejszy. Nie mówiąc już o Księżycu...

[3] Ziemia w porównaniu do Księżyca.

Nasz szary przyjaciel w porównaniu do Ziemi wydaje się dość mały. Pamiętajmy jednak, że wciąż mówimy o dwóch ogromnych obiektach; w porównaniu do człowieka Księżyc to ogromny obiekt, więc jakim cudem jest taki mały na niebie? Odpowiedź tkwi w odległościach, bo to one są największe w kosmosie. Odległości między ciałami w przestrzeni kosmicznej są tak wielkie, że czasami nawet największe kosmiczne obiekty drastycznie maleją, gdy pomyśli się o ogromie pustki, która je otacza.

Powiesz "świetnie, ale to tylko puste słowa". Cóż, pozwól sobie przedstawić jak oddalony jest od nas Księżyc. Wyobraź sobie, że Ziemia jest wielkości piłki do kosza. Aby ta skala realistycznie odwzorowywała stan faktyczny, to Księżyc musimy położyć aż ~13 metrów dalej, to mniej więcej tyle co wysokość 4-, 5-piętrowego budynku.

[4] Porównanie Ziemi do Księżyca to pikuś, gdy porównujemy ją do Słońca.

Słońce... Wielka kula plazmy, która daje nam życie. Niekończąca się reakcja jądrowa. Zabawne, z Ziemi nie wydaje się takie imponujące, prawda?
Nasza gwiazda stanowi 99,86% masy układu słonecznego, bijąc tym na głowę wszystkie nasze planety z Jowiszem włącznie.

Ale skoro jest ono takie ogromne, to jakim cudem wydaje się takie... całkiem nieduże. Oczywiście znów chodzi o odległość. Analogia z piłką do kosza jest całkiem spoko, więc do niej wróćmy - gdyby Ziemia była wielkości wcześniej wspomnianej piłki, Słońce musielibyśmy postawić ponad 5 kilometrów dalej, by zachować skalę. To wiele tłumaczy, prawda? W oryginalnej skali światło potrzebuje aż 8 minut, by dotrzeć do nas z naszej gwiazdy.

[5] Na screenie umieszczono wszystkie planety, które są widoczne gołym okiem, nawet przebywając w dużym, polskim mieście.

Jak wygląda to wszystko z perspektywy Układu Słonecznego? Ziemia jest trzecią planetą od Słońca. Najjaśniejszą planetą na naszym niebie jest Wenus (która jasnością ustępuje tylko Księżycowi i Słońcu). Jest ona na tyle jasna, że bardzo często jej światło przedziera się przez cienkie warstwy chmur. Nie tak dawno nad Polską było widać 3 planety widoczne blisko siebie. Zjawisko utrzymywało się przez bardzo długi okres. Być może niektórzy z was zauważyli trzy jasne obiekty jeden obok drugiego.

[6] Kto przegapił, niech się nie załamuje. Planety przykuwają uwagę, gdy są blisko siebie, ale nadal możesz z łatwością je zaobserwować osobno. Teraz, gdy piszę ten artykuł, często można zaobserwować Jowisza.

Planety zazwyczaj można rozpoznać po tym, że nie mrugają. Co lepsze lornetki przy dobrej widoczności pozwolą nam nawet na ujrzenie jednego czy dwóch księżyców Jowisza.

[7] Odległości między orbitami planet zewnętrznego układu słonecznego są znacznie większe niż pierwszych 4 planet.

Znacznie gorzej jest z Uranem i Neptunem. Fakt, oba są gazowymi gigantami, ale odległość robi swoje. Uran jest widoczny gołym okiem tylko przy znakomitej widoczności i tylko dla osób obdarzonych sokolim wzrokiem. Podobno w starożytności używano go do sprawdzania wzroku danej osoby. Czy to prawda? Osobiście wątpię, bo Uran dla nieuzbrojonego oka nie wyróżnia się niczym od reszty słabo widocznych gwiazd.


Zdjęcia:
[1] Licencja: Creative Commons Źródło: https://pixabay.com/pl/droga-mleczna-galaktyka-no... [ dostęp: 09.02.2016]
[2] Licencja: Creative Commons https://visibleearth.nasa.gov/view.php?id=55418 [dostęp 09.02.2016]
[3] Wykorzystano i obrobiono 2 fotografie. Księżyc: Fotografia ISS0030-E-6430 NASA https://visibleearth.nasa.gov/view.php?id=2098 [dostęp: 09.02.2016] Ziemia: Fotografia AS11-36-5339 NASA https://visibleearth.nasa.gov/view.php?id=2098 [dostęp: 09.02.2016]
[4] Wykorzystano i obrobiono zdjęcie: NASA images courtesy Solar Terrestrial Relations Observatory (STEREO) science team. Caption by Michon Scott. https://visibleearth.nasa.gov/view.php?id=40771 [źródło: 09.02.2016]
[5] Zmodyfikowany screen z Universe Sandbox2
[6] (Photo : Flickr/Andrea Schiavon)
[7] Zmodyfikowany screen z UniverseSandbox2